Ter gelegenheid van Wereldvrededag (1 januari) hield de Gemeenschap van Sant’Egidio in ruim 150 steden wereldwijd fakkeltochten voor de vrede. In Apeldoorn (Sint Franciscus parochie) vindt deze wandeling op Nieuwjaarsdag al tien jaar plaats, dit keer vanuit veiligheidsoverwegingen echter bij daglicht. Tevens bijzonder: in Apeldoorn zijn de synagoge en de moskee halteplaatsen op de route, zodat de tocht een interreligieus accent krijgt. Ook mgr. Woorts liep dit keer mee.

De vrede is in 2024 zeer ver weg, gezien de oorlog in Oekraïne en de strijd tussen Israël en Hamas. Maar ook vele andere landen worden geteisterd door (soms vergeten) oorlogen en gewapende conflicten. Dat werd duidelijk zichtbaar door de borden die de meer dan honderd deelnemers in Apeldoorn op 1 januari meedroegen, waarop onder meer Armenië, Irak, Zuid Soedan, Afghanistan, Syrië en Irak stonden geschreven. Andere lopers droegen borden mee met daarop het woord ‘vrede’ in steeds verschillende talen.

Het doel van de jaarlijkse wandeling is wereldwijde wapenstilstand en geweldloosheid, vertelt initiatiefnemer diaken Ronald Dashorst van Sant’Egidio. “Hiertoe beginnen wij het nieuwe jaar met de roep om vrede. Sant’Egidio wil zo haar zorg laten zien voor de wereld die nog steeds zo verdeeld is en wordt geteisterd door oorlogen, onrecht, armoede en geweld.” Zo worden deze solidariteitsmarsen georganiseerd in onder meer Rome, Milaan, Napels, Florence, Parijs, Quebec, Madrid, Barcelona, Lissabon, Buenos Aires en Antwerpen, en in steden in Burkina Faso, Ivoorkust, Colombia, Hongarije, Oekraïne, Congo.
In Apeldoorn startte de wandeling bij de Onze Lieve Vrouwekerk. Vandaar ging de route via het monument ‘De Dwangarbeider’ (een herinnering aan dwangarbeiderskamp Rees), de synagoge en de Eyüp Sultan-moskee naar het Stationsplein, waar een plaquette voor gevallenen in de Tweede Wereldoorlog en het beeld De Kus staan. De Onze Lieve Vrouwekerk vormde tevens het eindpunt van de vredeswandeling, waar het programma werd afgesloten met verschillende sprekers, een vredesritueel en een ontmoeting.

Regenboog
Opperrabbijn Binyomin Jacobs sprak de deelnemers toe in de tuin voor de synagoge. Hij benadrukte onder meer dat we niet moeten vergeten dat het in een oorlog aan beide zijden steeds om mensen gaat. We juichen als een Russische tank kapot wordt geschoten, maar de inzittenden zijn net als de Oekraïners mensen die naar het front zijn gestuurd, aldus rabbijn Jacobs. Hij wees er ook op dat de Russen in de Tweede Wereldoorlog ons mede hebben bevrijd. Oorlog is er niet alleen in Oekraïne en Gaza, zo zei hij. Hij sprak de vrees uit dat er nog veel afgewandeld moet worden, wil de wereldwijde shalom (vrede) aanbreken. “Maar laten we blijven hopen dat deze tocht volgend jaar niet meer nodig is.”
Bij sommige deelnemers – een aantal van hen loopt elk jaar mee – zijn berusting en verdriet over de vele oorlogen voelbaar. Maar pessimisme moet ons niet in de greep krijgen, zei diaken Dashorst in een korte toespraak. “Laten we het pessimisme achter ons laten en kracht putten uit elke stap, omdat we weten dat we de juiste richting gaan.”
Bij de moskee was boven de groep lopers een regenboog te zien, die daarmee als hoopvol teken aan de hemel de vredevlag in regenboogkleuren weerspiegelde. Ook de woorden van imam Burak Kilic van de Eyüp Sultan-moskee getuigden van hoop. Hoe we God ook noemen – God, Jahweh of Allah – “we zijn hier samen als Apeldoorners die staan voor de vrede,” zo zei hij voor de moskee. “Als christenen, joden, moslims van Apeldoorn zijn wij hier samengekomen. We laten vandaag zien dat het kan, dat vrede mogelijk is. Ik vraag God, Allah, dat er overal vrede mag komen, in al die landen die we hier vandaag op de borden zien.”

Tijdens de afsluitende bijeenkomst in de OLV kerk noemde diaken Dashorst het “mooi dat we vandaag met elkaar op weg konden gaan met woorden van vrede in vele talen, woorden die nu hier in de kerk zijn neergezet. Vorig jaar overheerste de verbijstering over de oorlog in Oekraïne, een oorlog die nog steeds doorgaat. Er is gelatenheid in ons geslopen, een gevoel dat we niets kunnen doen. Hoeveel kinderen moeten er nog sterven? We zijn geschokt door de beelden, kunnen ze niet meer zien. Welke wereld willen we voor onze kinderen, die vandaag ook meelopen met deze vredeswandeling? Wie gaat ons redden van het geweld en gebrek aan eenheid in de wereld?” Hij wees erop dat de Berlijnse Muur in 1989 ten val kwam door protesten, ook die van individuen. Stille maar overtuigde gebedsmomenten deden de muur steen voor steen vallen. “We mogen ons dus niet laten vangen in een spiraal van berusting en onverschilligheid. Daarom laten we vandaag voor de tiende keer zien dat vrede mogelijk is.”
Dashorst noemde “elk land in oorlog een mislukking,” daarom werd voor alle slachtoffers van oorlog – ook van landen die niet op een bord stonden – een moment van stilte gehouden. Daarna wensten de aanwezigen elkaar in vele talen vrede.

Wethouder Danny Huizer (klimaat en natuur) was er trots op dat “we deze vredestocht in Apeldoorn houden, en dat we laten zien dat we een vredige en rechtvaardige wereld willen. Kijkend naar de borden die vandaag zijn meegedragen en nu hier staan, zijn er veel vergeten oorlogen. Juist in deze tijd waarin het ook in Europa onrustig is, is het goed dat we laten zien hoezeer we vrede wensen en verschillen willen overbruggen.”
Mgr. Woorts zei in zijn korte toespraak over deze vredeswandeling: “Hoe belangrijk, hoe hoopvol is iedere samenkomst van mensen van verschillende achtergronden, tradities, godsdiensten die met elkaar verbinding aangaan! Die daardoor laten zien niet bang te zijn voor elkaar, die de ander willen ontmoeten, steeds beter willen leren kennen, ook in zijn of haar pijn, ja, die de ander willen gaan zien als broeder en zuster, die met de ander willen werken aan een samenleving, aan een wereld van vrede en gerechtigheid, waar geen kind, geen mens meer in angst, onvrijheid, terreur en armoede zal leven.”
Hij verwees ook naar de boodschap van paus Franciscus voor Wereldvrededag, die dit jaar vooral ingaat op de relatie tussen kunstmatige intelligentie en vrede. Mgr. Woorts: “De paus wil benadrukken dat wij mensen met alle vaardigheden en kennis die wij hebben, ons gegeven door ons aller Schepper, dat wij er gezamenlijk toe geroepen zijn daarmee – in het bijzonder ook met de vooruitgang van wetenschap en techniek – ons ervoor in te spannen dat de aarde een waardige woonplaats is voor de gehele mensenfamilie. Daarmee handelen wij volgens Gods plan en werken wij mee met Zijn wil om de schepping tot vervulling te brengen en de vrede te verspreiden onder de volken.”
Het motto van deze vredeswandeling was ‘Vrede begint in het hart van elke mens’, zo riep mgr. Woorts in herinnering. “Als gelovige zeg ik: die vrede is een vrucht van Gods Geest, van Hem, ons aller Schepper, die de diepste vrede is en geeft in ons hart. Daar waar de vrede van God in ons hart woont, ontstaat ook verbinding over eigen grenzen heen.”