In de Stefans-Hof te Borne vond zaterdag 21 april de drukbezochte tweede ‘Tussen Kerk en kunst’-dag plaats. In zijn openingswoord zei mgr. Woorts namens het bestuur van het Aartsbisschoppelijk Museum (ABM): “We zijn heel benieuwd waar u mee bent gekomen: vorige week was het heel gevarieerd.” Hoofdgast Herman Finkers had drie voorwerpen meegebracht om te laten bespreken, of eigenlijk vier zoals hij zelf grapte: ook zijn katholieke moeder, die hem zeer dierbaar is, was meegekomen.

Van het door hem meegebrachte beeldje hoopte Finkers dat het de H. Gregorius zou zijn: “Zolang niet bewezen is dat het níet Gregorius is, is het voor mij gewoon Gregorius.” Deskundige en ABM-voorzitter prof. De Blaauw stelde dat Finkers hiermee “een heel eind in de goede richting” zat. “Gregorius is een kerkvader en die worden vaak afgebeeld op preekstoelen.” Gezien de holle achterzijde van het beeld en de aantasting door houtworm sprak De Blaauw het vermoeden uit “dat dit beeld tegen de achterkant van een preekstoel heeft gestaan, samen met andere kerkvaders.” Vervolgens besprak De Blaauw de iconografie van het beeld. Zo vermoedde hij dat de verf waarschijnlijk niet origineel is. Verder stelde hij onder meer dat de hoge tiara met kroonranden een type is dat in de late middeleeuwen verschijnt (oudere types zien er meer uit “als een puntmuts”) en vond hij de manier van afbeelden van de heilige nogal archaïsch. Conclusie: het beeld staat in de middeleeuwse traditie maar is waarschijnlijk niet van toen. Oftewel, gekscherend: het is “heel laat middeleeuws.”

‘Aandoenlijk en lief paneeltje’
Het tweede voorwerp was een paneeltje met een afbeelding van de H. Maria. Mgr. Woorts vertelde Finkers dat dit schilderijtje – op koper geschilderd – een kopie is van een detail van het schilderij ‘De rust tijdens de vlucht naar Egypte’ uit de 16de eeuw van de Italiaanse schilder Barocci, dat in de Pinacotheek van de Vaticaanse Musea hangt. Dit detail van Finkers’ schilderijtje toont Maria die met het Kind Jezus op de grond zit. Wat op dit schilderijtje niet te zien is, maar wel op het origineel, is de heilige Jozef die goedlachs naar Jezus kijkt. De Jezus op het schilderijtje van Herman Finkers kijkt daarom naar boven, over Maria heen, naar Jozef. Het originele schilderij van Barocci is meer dan een meter hoog. “Ik hoop dat dit u aanspoort om op pelgrimage te gaan naar Rome en daar het origineel te gaan bekijken,” aldus mgr. Woorts, die verder zei het “een aandoenlijk en lief paneeltje” te vinden. Mevr. drs. Krikhaar besprak het derde voorwerp: een schilderijtje van de H. Clara, net als het paneeltje van de H. Maria geschilderd op koper. Het is geen icoon – Krikhaars specialiteit – maar desondanks kon ze er het één en ander over vertellen. “Naar mijn idee is het echt een devotieprentje, want Clara kijkt vol liefde naar de monstrans met de hostie erin en haar handen zijn verhuld met een doekje. Daarmee schouwt zij over alles heen, ze schouwt naar de Zoon van God.” Krikhaar dateerde het schilderijtje als vermoedelijk 18de eeuws. In een korte reactie zei Finkers “ongelofelijk blij te zijn met deze informatie. Als ik nog eens in de Vaticaanse musea kom, zal ik het originele schilderij zeker opzoeken.”

De door Herman Finkers meegebrachte schilderijtjes

Toegevoegde waarde
Ook deskundige drs. Van Deutekom sprak de aanwezigen kort toe. Hij werkt voor het bisdom ’s-Hertogenbosch en het is zijn taak om (bijvoorbeeld) bij kerksluitingen het kerkelijk erfgoed te inventariseren. Dat levert technische, zakelijke omschrijvingen op (als voorbeeld gaf hij een snelle beschrijving van het Gregoriusbeeld van Herman Finkers), maar minstens zo waardevol zijn de anekdotes van lokale, met name oudere gelovigen die vaak de geschiedenis van de voorwerpen nog kennen. Zo kunnen zij zich bijvoorbeeld herinneren waar bepaalde beschadigingen door zijn ontstaan of hoe voorwerpen juist in die kerk terecht zijn gekomen. Vanwege de toegevoegde waarde van dit soort informatie die anders vrijwel zeker verloren gaat, stelde Van Deutekom het van groot belang te vinden deze ‘oral history’ op te tekenen.

Net als 14 april in het Catharijneconvent hadden bezoekers voorwerpen van zeer uiteenlopende aard meegebracht. Gezien de grote toeloop waren de wachttijden soms wat langer dan in Utrecht, maar uiteindelijk kwam iedereen aan de beurt. Over enkele weken (op zaterdag 12 mei) vindt de laatste Tussen Kerk en kunst-dag plaats in Arnhem, in de schatkamer van de St. Walburgisbasiliek. Om deze middag zo goed mogelijk voor te kunnen bereiden, waren vanuit Arnhem alvast twee “verspieders” (zoals mgr. Woorts hen naar bijbelse analogie noemde) naar Borne gekomen.

Jan Riesewijk, de broer van Herman Finkers in de tv-serie ‘Van jonge leu en oale groond’, had ook een aantal voorwerpen meegebracht en vertelt voor de microfoon van RTV Oost wat hij hierover te horen heeft gekregen