Paus Benedictus XVI heeft de St. Georgiuskerk in Almelo verheven tot basiliek (‘basilica minor’). Directe aanleiding is het 225-jarig bestaan van de parochie. Aartsbisschop W.J. Eijk van Utrecht is dankbaar voor de uitverkiezing en feliciteert de parochie met deze erkenning van de St. Georgius. Vicaris A.J.J. Woolderink, pastoor van de St. Georgiusparochie, reageert verheugd en noemt het Vaticaanse besluit “een eer en een stimulans voor de gehele parochiegemeenschap”. Op 13 december zal aartsbisschop Eijk in de St. Georgiusparochie de verheffing tot basiliek proclameren. Met de St. Georgiusbasiliek heeft het Aartsbisdom Utrecht nu acht basilieken binnen de bisdomgrenzen.

De titel ‘basilica major’ is sinds de zevende eeuw voorbehouden aan de vier hoofdkerken van Rome (de Sint Pieter, de Sint Jan van Lateranen, de Sint Paulus Buiten de Muren en de Sint Maria de Meerdere) en twee kerken in Assisi. Deze kerken beschikken over een pauselijk altaar, een pauselijke zetel en een Heilige Deur, die alleen in een door de paus uitgeroepen Heilig Jaar geopend mag worden.
Daarnaast zijn er wereldwijd vele kleinere basilieken. Om deze eretitel te verkrijgen moet een kerk voldoen aan diverse voorwaarden, zoals een eerbiedwaardige leeftijd; aanzienlijke grootte en schoonheid; grote devotie voor één of meerdere heiligen. In de laatste halve eeuw worden ook steeds meer de pastorale aspecten meegewogen, zoals de uitvoering van de liturgie, de vitaliteit van de geloofsgemeenschap en de regionale betekenis van de kerk.

Rijksmonument
De St. Georgiusparochie te Almelo werd in 1299 opgericht toen de slotkapel bij de waterburcht in Almelo uit 1236, parochiekerk werd. Door de reformatie werd de kerk rond 1600 voor de katholieke eredienst gesloten, maar 225 jaar geleden werd de parochie heropgericht.
De huidige neo-gotische St. Georgiuskerk is een Rijksmonument en qua bouw een kruisbasiliek naar een ontwerp van dr. P. Cuypers’ leerling Wolter ter Riele uit Deventer. Ze werd in 1902 geconsacreerd en heeft een 72 meter hoge toren met een groot carillon.
Aan het interieur werkten de bekendste kunstenaars van die tijd. Hoogaltaar, Maria-altaar en enkele beelden zijn van het atelier F.W. Mengelberg. Het smeedwerk is vervaardigd in het Utrechtse atelier van G.B. Brom, dat in 1930 de deuren van het tabernakel verfraaide met email-cloisonnéwerk dat geroemd werd in kunstpublicaties. Voor de gebrandschilderde ramen was F. Nicolas verantwoordelijk. In 1934 werd het immense Salve Regina-raam in de toren voorzien van gebrandschilderd glas door J. ten Horn. Uniek in de regio is het middeleeuwse doopvont uit de 14de eeuw dat nog afkomstig is uit de oude kerk aan het Kerkplein. De St. Georgiusparochie zal samen met de Almelose parochies St. Jozef en St. Paulus per 1 januari 2010 de St. Jorisparochie vormen.

Conopeum en tintinnabulum
De zeven andere basilieken in het aartsbisdom zijn de basiliek van de Heilige Plechelmus in Oldenzaal (sinds 13 mei 1950), de basiliek van de Heilige Walburgis te Arnhem (sinds 17 oktober 1964), de basiliek van de Heilige Nicolaas in IJsselstein (sinds 11 november 1972), de basiliek van het Heilig Kruis te Raalte (sinds 25 april 1992), de basiliek van de Heilige Lambertus in Hengelo ov. (sinds 1 december 1997), de basiliek van Onze Lieve Vrouw Tenhemelopneming te Zwolle (sinds 18 oktober 1999) en de basiliek van de Heilige Pancratius in Tubbergen (sinds 6 januari 2000).

De twee belangrijkste onderscheidingstekens van een basiliek zijn het ‘conopeum’ (een half uitgeklapte parasol in de oude pauselijke kleuren geel-rood) en het ‘tintinnabulum’ (een ceremonieel klokje op een standaard). Het conopeum dient als beschutting van priesters tijdens processies, het conopeum in de pauselijke kleuren was bestemd voor de paus bij diens eventuele komst naar de basiliek. Het tintinnabulum werd gebruikt om de komst van processies aan te kondigen. Een basiliek mag eveneens een eigen wapen voeren. Voor Almelo is het volgende ontwerp gemaakt: in het bovenste deel de eretekenen conopeum en tintinnabulum, zoals gebruikelijk voor basilieken en in het onderste deel rechts het wapen van Almelo: drie zilveren ruiten op een blauw veld en links het rode St. Joriskruis op een wit veld. Het devies luidt: ‘Confitemini Domino’, wat enerzijds betekent ‘Looft de Heer’ maar ook een uitnodiging is om van de Heer te getuigen.