Het Ariënsinstituut van het Aartsbisdom Utrecht hield op 1 oktober zijn ontmoetingsdag voor priesters, diakens, pastoraal werk(st)ers, priesterstudenten en leden van de Diocesane Gebedskring. Dit instituut in het centrum van Utrecht is een huis van vorming en ontmoeting waar alles samenkomt wat met roeping, opleiding en vorming te maken heeft. Ruim honderd mensen kwamen naar Utrecht voor de Pontificale Eucharistieviering in de St. Catharinakathedraal en aansluitend de lunch en het lezingenprogramma in de Nicolaïkerk.

Hoofdcelebrant was hulpbisschop Woorts, hij verving aartsbisschop Eijk die in Tirana een vergadering bijwoonde van de voorzitters van de Europese Bisschoppenconferenties. Tijdens deze Eucharistieviering ontvingen twee priesterstudenten hun aanstelling tot lector: Hein van den Berg en Johan Rutgers.

In zijn homilie vertelde mgr. Woorts dat hij naast de eerste Sint Theresia van Lisieuxkerk in Nederland woont. Het is een kleine kerk in Maarn, gebouwd één jaar na de heiligverklaring van Theresia in 1925. Mgr. Woorts: “In ‘mijn’ pastorie hangt een prent van Theresia. Het is de meeste bekende voorstelling van Theresia: als religieuze, met in haar handen een kruis en rozen. Die prent hangt in mijn huis ter herinnering aan Theresia, maar ook aan mijn opa van wie deze prent is geweest. Die prent kreeg hij toen hij donateur werd van het ‘Sint Theresia liefdewerk’. En dat nota bene in het jaar 1944 – het jaar van de hongerwinter – terwijl hij met mijn oma onder de rook van Amsterdam de zorg had voor een groot gezin. Zo ging dat in die dagen: ondanks de grote zorgen was er veel offerbereidheid onder de Nederlandse katholieken, zeker ook ten dienste van de missie overzee.”

‘Nederland missieland’
Van die missie was Theresia patrones geworden: een meisje dat op 15-jarige leeftijd was ingetreden in de Karmel van Lisieux en dat negen jaar later al kwam te overlijden, net 24 jaar oud. Haar geschriften bevatten echter een grote geestelijke rijkdom, ook over haar roeping: het was de Liefde die haar de sleutel tot haar roeping in handen gaf. Mgr. Woorts: “De liefde overstijgt alle tijden en plaatsen. De liefde die God zelf is in Christus Jezus onze Heer, die liefde heeft Theresia volledig vervuld en uitgestraald. Dat was de kern van haar roeping, dat is de kern van ons aller roeping, als ledematen van de Kerk.”
“In 1926 – toen in Maarn de eerste St. Theresiakerk verrees – was Nederland nog een land dat vele missionarissen voortbracht,” zo besloot mgr. Woorts. “Nu zijn wij zelf een missieland geworden. Des te meer hebben wij christenen nodig, in het bijzonder priesters, diakens en religieuzen, die door de liefde van Jezus in hun hart velen met het Evangelie van Christus weten te raken.”

 
V.l.n.r.: rector Hendriks (de Tiltenberg), J. Rutgers, mgr. Woorts, H. van den Berg, mgr. Hoogenboom en rector Kuipers (Ariënsinstituut)

Belangrijkste veranderingen
Rector Kuipers van het Ariënsinstituut zei in zijn welkomstwoord na de lunch dat een ontmoetingsdag “goed is om getuige te kunnen zijn van de vruchten van het gebed. Zoals de aanstelling tot lector van twee priesterstudenten. Er zijn nu acht priesterstudenten, twee diakenstudenten en 23 kandidaat pastoraal werk(st)ers en het is mooi om te weten dat zoveel mensen ons biddend ondersteunen. Dank daarvoor.”
Mgr. Hoogenboom zette in zijn lezing ‘Pastoraat in beweging’ de belangrijkste veranderingen in het pastoraat in het Aartsbisdom Utrecht op een rij. Hij benadrukte dat de Kerk niet van cijfers leeft, maar cijfermatige prognoses zijn wel de werkelijkheid waarop beleid gemaakt moet worden. Zo zal het aantal kerkgangers in 2020 met 44 procent zijn gedaald, het aantal vrijwilligers met 36 procent en ook het aantal doopsels, vormsels, uitvaarten en huwelijken daalt 35 tot soms wel 56 procent.

Inspiratie en kansen
Om op deze ontwikkelingen in te spelen, heeft de staf van het aartsbisdom enkele belangrijke stappen gezet. Zo is de curie (het personeel) gereorganiseerd en zijn de ruim 300 parochies samengevoegd tot 49 parochies. Daardoor hoeft de pastoor minder te vergaderen en kan hij meer tijd steken in zijn kerntaken. En recent is het pastoraal-liturgisch beleidsplan gepresenteerd, waarmee elke parochie vanaf 2012 één kerkgebouw als eucharistisch centrum kent waar elke zondag en op kerkelijke feestdagen een Eucharistieviering is. Dat betekent niet dat in de andere kerkgebouwen van een parochie geen Eucharistieviering meer zal zijn, onderstreepte mgr. Hoogenboom. “Dat misverstand wil ik uit de wereld helpen. Om ons beleid toe te lichten hebben we deze maanden een ontmoeting met alle 49 parochiebesturen. Zij komen naar de Maliebaan voor een gesprek met de bisdomstaf, een gezamenlijke maaltijd en een rondleiding. Dat zijn vruchtbare ontmoetingen.”
De tijd van de volkskerk en de servicekerk is voorbij, aldus de Utrechtse hulpbisschop. Dat betekent dat mensen in de toekomst soms langer moeten reizen voor een Mis, of dat de mistijden worden aangepast om de verschillende vieringen in een parochie op elkaar af te stemmen. “De tijden veranderen – letterlijk. De parochie van de toekomst zal rondom het eucharistisch centrum een gemeenschap van gemeenschappen zijn, met gebedsgroepen, small christian communities, groepen van jonge moeders, jeugdgroepen enzovoort.”
Inspiratie en kansen ziet mgr. Hoogenboom ook: bijvoorbeeld in de levendige migrantenparochies en in het samen op bedevaart gaan. Dat kan ook aanzetten tot een bewust christelijk leven en dat is nodig in het missionaire Nederland. Mgr Hoogenboom: “Ik was vorig jaar op bedevaart in Lourdes, waar het jaarthema was ‘met Bernadette het kruisteken maken’. Zij deed dat altijd zeer bewust, zo hoorde ik: langzaam en goed zichtbaar. Durven we dat tegenwoordig allemaal nog te doen, zo uitkomen voor ons geloof?”

‘The Priests, cheap edition’
Diocesaan jongerenwerker Hao Tran vertelde aansluitend over de Wereldjongerendagen in Madrid. Hij benadrukte dat het voorprogramma en de nawerking minstens zo belangrijk zijn als deze geslaagde WJD-editie: “Uiteindelijk gaat het erom dat jongeren Christus beter leren kennen. Daar doen we het allemaal voor.” Hoe goed de sfeer en hoe mooi de ervaringen van de deelnemers in Madrid waren, bleek wel uit het filmpje dat vervolgens getoond werd.
Uitsmijter van deze ontmoetingsdag was een optreden van ‘The Priests, cheap edition’ – een knipoog naar het succesvolle priestertrio ‘The Priests’ uit Ierland dat vele CD’s verkoopt. Rector Kuipers, pastoor Hogenelst en pastoor Pikkemaat zongen drie liedjes waarin met een knipoog het kerkelijk leven ‘toen en nu’ aan de orde kwam.