In een drukbezochte Onze Lieve Vrouwekerk te Apeldoorn werd op 14 april de oecumenische herdenkingswake van de martelaren van onze tijd gehouden. De wake was voor de vierde keer georganiseerd door de gemeenschap van Sant’Egidio, kardinaal Eijk was de voorganger. Eén van de namen die werden genoemd was die van pater Frans van der Lugt s.j., die eerder deze maand in de Syrische stad Homs werd vermoord.

Zodra hij het nieuws hoorde, heeft kardinaal Eijk de familie van pater Van der Lugt een brief gestuurd om zijn medeleven te betuigen. Tijdens de wake zei de kardinaal onder meer: “Pater Van der Lugt wilde blijven zorgen voor zijn mensen, hij besloot te blijven ondanks de risico’s. Hij heeft daarmee laten zien dat hij geen huurling was maar Jezus letterlijk wilde navolgen als de Goede Herder. Hij was een martelaar in de zin dat hij getuige was van Christus met zijn bloed, met zijn leven. Of hij in de technische zin ook martelaar kan worden genoemd, moet onderzoek uitwijzen.”

‘Indrukwekkende combinatie’
Pater Van der Lugt werd vorige week ook reeds herdacht. Zo was de Utrechtse hulpbisschop mgr. Hoogenboom op 11 april bij de ‘Avond van de Martelaren’ die Kerk in Nood in de Amsterdamse Sint Nicolaaskerk hield. Hij noemde deze gebedsdienst “zeer indrukwekkend. De avond begon met een Eucharistieviering, daarna was er uitstelling van het Allerheiligste. De getuigenissen van martelaren uit alle werelddelen werden afgewisseld met het bidden van de Kruiswegstaties, dat was een combinatie die indruk maakte.”
De andere Utrechtse hulpbisschop, mgr. Woorts, woonde op 11 april een herdenkingsdienst voor pater Van der Lugt bij in de HH. Cosmas en Damianuskerk te Abcoude. Een broer van pater van der Lugt is onder meer als koster zeer actief in de geloofsgemeenschap en de uit Abcoude afkomstige mgr. Woorts kent de familie dan ook goed.

Stefanus
In Apeldoorn werd kardinaal Eijk tijdens de wake geflankeerd door vertegenwoordigers van onder meer de Oud-Katholieke Kerk, de Syrisch-Orthodoxe Kerk, de Russisch-Orthodoxe Kerk, de Protestantse Kerk Nederland, de Koptische Kerk, the Church of England en het Leger des Heils. Tijdens de gebedsdienst werden de namen genoemd van de christenen in alle werelddelen van alle tradities die de afgelopen jaren zijn omgekomen als geloofsgetuigen. Er werden kaarsen voor hen gebrand en de aanwezigen zongen om ontferming in de oude Griekse woorden van het Kyrie Eleison.
In zijn overweging stond kardinaal Eijk uitgebreid stil bij de dood van de eerste christelijke martelaar Stefanus, die in de lezing van de vesperviering (uit de Handelingen van de Apostelen) ook aan bod kwam. Met name de Hellenistische Joden zijn verontrust door de snelle groei van het christendom, waarin Stefanus een grote rol speelde. Hij wordt aangeklaagd, waarbij zijn tegenstanders ook nog eens valse getuigen laten aanrukken. Kardinaal Eijk: “Opvallend zijn de parallellen tussen de dood van de eerste martelaar en de kruisdood van Jezus: het proces bij het Sanhedrin, het optreden van valse getuigen, de ondervraging door de hogepriesters, het visioen van de Mensenzoon aan Gods rechterhand en de gebeden vlak voor het sterven. Evenals Jezus ondergaat Stefanus zijn lijden zonder haat of verlangen naar wraak tegen zijn belagers, maar bidt hij dat het hen vergeven wordt. Door deze parallellen wordt benadrukt dat het christelijk martelaarschap uiteindelijk gebaseerd is op de kruisdood van Christus.”

“Het relaas van de dood van Stefanus maakt duidelijk dat het christelijk martelaarschap een nieuwe inhoud heeft. Op de eerste plaats vindt het zijn oorsprong en voorbeeld in het offer dat Jezus door Zijn kruisdood bracht om ons te verlossen. Op de tweede plaats impliceert het getuigenis dat de Mensenzoon die aan het kruis stierf, de beloofde Messias is. Dit zijn ook de constante elementen in het martelaarschap van alle christelijke martelaren na hem, ongeacht de vele concrete verschillen.”
Het verhaal van het martelaarschap van Stefanus laat volgens kardinaal Eijk ook zien hoe wij zelf christelijke martelaars kunnen zijn, mensen die er desnoods zelfs de dood voor over hebben om aan Jezus trouw te blijven. Martelaren komen niet alleen in andere tijden en landen voor: “Het getuigen met het leven voor het geloof in Christus is ook iets van onze tijd. Feitelijk zouden wij allen bereid moeten zijn om voor Jezus uit te komen, ook al kost dat ons het leven. Bovendien kan het getuigen van Christus en Zijn Evangelie – ook zonder dat we er het leven bij inschieten – heel veel kosten. Onze Nederlandse samenleving kan het leven volgens christelijke principes heel lastig maken. En ook zonder te sterven kunnen we ons leven geven en inzetten in dienstbaarheid voor onze naaste in trouw aan het Evangelie.”

Klik hier voor de volledige tekst van kardinaal Eijks overweging.