Tijdens de jaarlijkse Ariëns-gedachtenisviering, dit jaar op 16 november in de St. Jacobuskerk te Enschede, wordt de spirituele biografie van Alphons Ariëns gepresenteerd. Volgens de auteur, priester Henri Ten Have, “is en blijft Ariëns een boeiende figuur. Authentieke mensen als Ariëns zijn en blijven boeiende figuren, hun blijvende waarde overstijgt de grenzen van tijd en modes.” En hoewel Ariëns vooral bekendheid kreeg als maatschappelijk vernieuwer die zich inzette voor de arbeiders en de drankbestrijding, laat deze nieuwe biografie zien dat hij zich daarbij steeds liet inspireren door het priesterschap.

Het zaligverklaringsproces van Ariëns startte in 1958. In januari 2005 riep het Aartsbisdom Utrecht op tot getuigenissen over Alphons Ariëns, een nieuwe stap in het proces dat moet leiden tot zijn zaligverklaring. Op 9 mei 2005 installeerde kardinaal Simonis een diocesaan tribunaal dat moet vaststellen of rondom de persoon van Ariëns een bepaalde verering is ontstaan en dat hij ‘door het volk’ als een heilige wordt beschouwd en ervaren. Dat onderzoek is nagenoeg afgerond.

Andere invalshoek
De vorige levensbeschrijving van Ariëns is inmiddels zo’n dertig jaar oud. Voor deze nieuwe biografie viel de keuze op een andere invalshoek: het moest een spirituele beschrijving worden die zou ingaan op de spiritualiteit van deze maatschappelijk actieve priester én die aan zou sluiten bij de tijdgeest, waarin grote belangstelling voor het thema ‘spiritualiteit’ bestaat. Bovendien wilde de auteur met deze biografie nog iets, namelijk “Ariëns zelf zoveel mogelijk aan het woord laten. Hij spreekt in het boek echt tot ons, via citaten uit preken en toespraken,” zo zegt Ten Have. Daarvoor raadpleegde hij zowel originele archiefstukken als bestaande publicaties.
Ariëns werd bekend als drankbestrijder en voorvechter van de rechten der arbeiders, maar Ten Have laat in zijn boek zien dat deze inspanningen steeds gevoed werden door zijn priesterlijke spiritualiteit. Ten Have: “Ariëns heeft zich zijn hele leven lang afgezet tegen een geseculariseerd mensbeeld en tegen een maatschappijvisie die geen inspiratie uit religie ontvangt. Dat is nog altijd actueel: de huidige samenleving is nog veel verder van God en religie afgedreven dan in de tijd van Ariëns.”

‘Diepste roeping’
Ariëns was betrokken bij heel veel vernieuwende initiatieven aan het begin van de 20ste eeuw. Ten Have: “Hij heeft zijn sporen verdiend als maatschappelijk leider, maar hij was daarbij niet ‘toevallig’ priester. Hij deed alles juist vanuit zijn priesterschap, dat was de bron van zijn inzet. Hij zag drankmisbruik als een blokkade die weggenomen moest worden om aan zijn basisroeping te kunnen werken: mensen tot Christus brengen. De geestelijke noden hebben in principe voorrang, alleen moet je soms, vanwege de concrete situatie, de materiële noden voorrang geven. Hij was dan ook niet in eerste plaats een maatschappelijk vernieuwer, maar een priester die heel scherp zag wat er in de maatschappij moest gebeuren en zich daar zelf ook voor inzette.”
In de loop van Ariëns’ leven kwam de nadruk sterker op die vroomheid te liggen, aldus Ten Have: “Hij begon als kapelaan in de arbeidersstad Enschede. Toen eenmaal de drankbestrijding ging draaien en het lot van de arbeiders verbeterde, kreeg hij meer zijn handen vrij voor zijn diepste roeping. Aan het eind van zijn leven zei hij: ‘Ik heb heel mijn leven gehold en gedraafd, en nu weet ik dat ik het dáár moet zoeken’ – en wees naar een boek over heiligenlevens op zijn boekenplank.”

‘Weiger het werk niet’
Voorgangers tijdens de Ariëns-gedachtenisviering zijn mgr.dr. W.J. Eijk, aartsbisschop van Utrecht, H.W.M. ten Have, pastoor te Wageningen en auteur van de nieuwe biografie, en J.F. Kortstee, pastor van de Enschedese binnenstadsparochies. Het thema van de viering is dit jaar ‘Weiger het werk niet.’ De eucharistieviering wordt gehouden in de St. Jacobuskerk aan de Oude Markt te Enschede, aanvang 10.00 uur.

Henri ten Have: ‘De liefde van Christus laat ons geen rust: de spiritualiteit van Alphons Ariëns’, Valkhof Pers, Nijmegen 2008, 186 blz., € 17,50, ISBN 9789056252878. Bestellen: redactie@aartsbisdom.nl.