Actie Kerkbalans schonk op 8 januari bij de start van de jaarlijkse campagne aandacht aan muziek als geschenk van de kerk. Sprekers in de Broederkerk in Kampen dr. Hanna Rijken en Arnoud Heerings, beiden deskundig op het gebied van kerkmuziek, maakten duidelijk dat het belang van muziek voor de kerk én de samenleving niet moet worden onderschat. Rijken: “Mensen geven aan dat tijdens het zingen de hemel even opengaat.”

Dr. Rijken is docent Theologie en de kunsten (in het bijzonder kerkmuziek) aan de Protestantse Theologische Universiteit in Utrecht. “Muziek is het mooiste wat God ons heeft gegeven,” vindt ze. “Tijdens de lofzang ontmoeten hemel en aarde elkaar. Als je zingt doe je dat als individu maar als je samen zingt doe je dat als vierende gemeenschap. Een belangrijk aspect van dat zingen is dat je naar elkaar luistert en op elkaar afstemt. Dat is echt een geschenk en een mooie metafoor. Muziek inspireert, troost en verbindt mensen met elkaar. Dat geldt niet alleen voor kerkleden, ook de samenleving hunkert naar de schoonheid en heiligheid die kerkmuziek biedt.”

Hanna Rijken spreekt over de verbinding tussen mensen onderling, maar ook over de verbinding tussen hemel en aarde: “Mensen geven aan dat tijdens het zingen de hemel even opengaat, ze worden aangeraakt en gaan anders naar buiten dan dat ze naar binnen kwamen. Kerkmuziek, in al zijn varianten, kan ook niet-kerkleden in het hart raken. Op die manier is het de brug van binnen de kerk naar buiten en dat is iets wat mensen nu heel hard nodig hebben.”

Het Gregoriaans is klaar voor de moderne tijd
Waar Hanna Rijken het belang van kerkmuziek, ongeacht de vorm onderstreept, zoomt Arnoud Heerings, onder meer docent aan het Utrechts conservatorium, in op het Gregoriaans, de muziekvorm die zijn naam kreeg van paus Gregorius de Grote (560-604). Het was eigenlijk na zijn tijd, vanaf ongeveer het jaar 800 dat het Gregoriaans zijn grootste bloeitijd beleefde, tot 1200. “Maar het Gregoriaans is niet alleen iets van vroeger tijden, het is klaar voor de moderne tijd,” aldus Heerings die liet horen hoe deze klassieke en mystieke muziekvorm in een zaal met een goede akoestiek raakt en inspireert.

Ook Heerings benoemt de verbinding tussen hemel en aarde: “In de liturgie zingen we samen met de engelenkoren tot eer en lof van God. Zelf werd ik als kind al gegrepen door het mysterie van het Gregoriaans, de woorden waren soms onbegrijpelijk, maar ik wilde er alles over weten. Gregoriaans wordt wel gezien als passend in een bepaald soort klassieke, orthodoxe vieringen maar het is zeker ook geschikt voor deze tijd, voor jonge mensen, voor de hedendaagse liturgie,” aldus Heerings die graag zou zien dat het Gregoriaans weer een grotere plek krijgt in de kerkmuziek.

Investeren in kwaliteit
Waar de sprekers het roerend over eens waren, was dat kwalitatief goede muziek een investering waard is. Dat vraagt om beleid, met name ook op het niveau van parochies en gemeentes. Daar zou meer besef moeten zijn voor het feit dat mensen graag komen als de muziek van hoge kwaliteit is. Dat betekent dat er geld moet zijn voor de muzikanten, voor de instrumenten, voor koren en voor kerkelijke muziekopleidingen.

“Het is mijn droom dat de kerken dit oecumenisch oppakken met bijvoorbeeld een gezamenlijk fonds voor kerkmuziek,” zegt Hanna Rijken. “Het zou goed zijn als parochies en gemeentes niet alleen geld vragen voor bijvoorbeeld een lekkend kerkdak, hoewel dat uiteraard belangrijk is, maar daarnaast ook voor de muziek van de kerk, die van belang is voor de kerk en voor de maatschappij,” vult Arnoud Heerings aan.

De jaarlijkse campagne van Actie Kerkbalans loopt van 11 tot en met 25 januari 2025.

Kijk ook deze kerkbalansvideo over muziek als geschenk van de kerk
Kijk op kerkbalans.nl voor meer informatie over Actie Kerkbalans