Met de traditionele persconferentie in Utrecht werd op 10 januari het startschot gegeven voor de Actie Kerkbalans, de jaarlijkse geldwervingsactie van vijf kerkgenootschappen. De definitieve cijfers over 2011 laten voor de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) en de Rooms-Katholieke Kerk (RKK) een teruggang zien in de opbrengsten van Kerkbalans. Namen de opbrengsten van de PKN met 0,7 procent af, voor de RKK is dit 3 procent.

In het bisdom Den Bosch is de daling in 2011 het grootst (4,5 procent), het bisdom Roermond noteert verrassend een gelijke stand als in 2010. In het Aartsbisdom Utrecht is de daling zo’n 4 procent. De resultaten over 2012 zijn prognoses, gebaseerd op steekproeven. Het lijkt er echter op dat de neergaande tendens zich doorzet. De teruggang bij de PKN komt in 2012 waarschijnlijk uit op 2 procent, bij de RKK op 4 procent. Daar staat tegenover dat de uitgaven van de parochies binnen de RKK in 2011 voor het eerst met 2 procent afnamen.

Voor de RKK zijn ook de inkomsten uit bezittingen en vermogen over 2011 bekend. Hier is sprake van een daling van 4 procent, een gevolg van de economische crisis. De afname van de opbrengsten Kerkbalans is waarschijnlijk een gevolg van een teruggang van het aantal leden. De gemiddelde bijdrage per lid blijft stabiel (RKK: 77 euro per huishouden) of neemt nog steeds toe (PKN) maar door de daling van het ledental nemen de totale inkomsten af.
In 2005 startte Kerkbalans Nieuwe Stijl (KNS), een traject om de Actie Kerkbalans plaatselijk te intensiveren. Waar de lokale kerken de adviezen van KNS uitvoeren, leidt dit tot een inkomstenstijging. Wel zijn er problemen met de implementatie van de adviezen. Om KNS te stimuleren heeft de Raad voor de Plaatselijke Geldwerving (RPG) van de PKN een plan opgesteld om met name de plaatselijke geldwervers te ondersteunen. De RKK zal zich vooral op diocesaan niveau richten op ondersteuning van de parochies. Enkele pilotprojecten van het bisdom Breda zullen als uitgangspunt dienen.

E. Duijsens, econoom van het bisdom Haarlem-Amsterdam en voorzitter van de Interkerkelijke Commissie Geldwerving, lichtte tijdens de persconferentie de resultaten toe. “De benadering in Kerkbalans moet persoonlijker,” zo benadrukte hij. “Door de brief te personaliseren, door de parochie zelf als uitgangspunt te nemen, onder meer met een eigen folder, door parochianen persoonlijk te benaderen en door de hoogte van de bijdragen te beïnvloeden.” Ook moet er systematischer aandacht zijn voor niet-bijdragende parochianen.
Duijsens benoemde tevens bedreigingen voor de kerkelijke geldwerving: zoals het niet up to date kunnen houden van de ledenadministratie. Hij verwees naar een recente motie waarin enkele politieke partijen voorstellen dat kerken geen toegang meer hebben tot de Gemeentelijke Basisadministratie. “Dat bemoeilijkt het benaderen van onze leden. Maar ook het afnemend ledenaantal en de daling van het niveau en de inzet van vrijwilligers baren zorgen.” Het is volgens Duijsens daarnaast een groot probleem om jongeren te motiveren tijd en geld in de kerk te steken.

Kerkbalans is een initiatief van de R.-K. Kerk, de PKN, de Oud-Katholieke Kerk, de Doopsgezinde Sociëteit en de Remonstrantse Broederschap; de opbrengsten zijn voor de lokale parochies en gemeenten. Dit jaar wordt de actie (13-27 januari) gevoerd onder de slogan ‘Wat is de kerk jou waard’. Via direct-mail, advertenties, banners, billboards op stations en de website (www.kerkbalans.nl) wordt de actie onder de aandacht gebracht. De vorig jaar geïntroduceerde ‘Inspiratiekrant’ bevat dit keer onder meer een tekst van kardinaal Eijk.