Laatste dag ‘Tussen Kerk en kunst’ in Arnhem
In de Walburgisbasiliek te Arnhem vond op zaterdag 12 mei de derde en laatste ‘Tussen Kerk en kunst’-dag plaats. Net als in Utrecht (14 april) en Borne (21 april) lieten mensen christelijke voorwerpen door deskundigen van commentaar voorzien. De dag was één van de jubileumactiviteiten van de Stichting Aartsbisschoppelijk Museum, waarvan de collectie dit jaar 150 jaar bestaat. Speciale gast in Arnhem was RKK-presentator Leo Fijen, die ook enkele voorwerpen had meegebracht.
Fijen had onder meer een schilderij van Maria met Kind bij zich: “Dit schilderijtje heeft geen bijzondere kunsthistorische waarde, het hing in vele katholieke huiskamers. Ik heb het van mijn ouders en het is me daarom heel dierbaar. Mijn ouders leefden het geloof voor, deden het geloof voor, baden het geloof voor. En zoals in veel katholieke gezinnen speelde Maria daarin een grote rol.
Verder heb ik deze kelkjes meegenomen, die ik thuis gebruikte. Nee, ik had geen priesterroeping, maar wel een altaartje van een oom dat op zolder stond. Ik was zelf misdienaar maar ook coördinator van de misdienaars in mijn parochie, en ik gebruikte deze kelkjes om thuis te oefenen met nieuwe misdienaars. Ik zorgde er ook altijd voor dat ik erbij was als ze voor het eerst dienden in de mis.”
Fijen: “Nu nog steeds is het mijn overtuiging dat je niet teveel met jongeren over geloof moet praten, maar dat je ze vooral taken moet geven. Laat het ze doen. Ik merkte op mijn 18de dat ik nog maar één van de weinigen van mijn leeftijd in de kerk was en dat kwam doordat ik jarenlang misdienaar ben geweest. Daarom zijn deze objecten me zeer dierbaar, als herinnering aan wat ik in de kerk heb mogen doen.
Toen mijn ouders waren overleden hebben we hun huis leeg moeten halen. Ik kwam daarbij ook boeken tegen die ik niet kende, waaronder ingebonden reeksen tijdschrift voor de r.-k. jeugd zoals ‘De Engelbewaarder’. Bladen als deze hebben vele mensen bij de Kerk gebracht en gehouden. Zoiets ontbreekt nu voor jongeren, al zou ik niet weten hoe iets dergelijks er nu uit zou moeten zien. Maar dergelijke bladen hadden indertijd zeker goede kanten en ze vervullen me met een zekere heimwee.”
Mensen hadden in Arnhem net als bij de eerste twee edities weer zeer verschillende christelijke voorwerpen meegenomen. Zoals een bedieningskruis voor de laatste sacramenten, al generaties lang in het bezit van een familie uit Velp. Maar ook beelden uit binnen- en buitenland en van zeer diverse materialen, iconen, schilderijen en boeken. Van sierlijke glaskunst (een prisma waarin al draaiend een monstrans, een ciborie en een kandelaar zichtbaar werden) tot volkskunst: waarschijnlijk van been gemaakte beeldjes uit de 19de eeuw onder een stolp, aan de gebruikte Edelweiss te zien vermoedelijk uit Oostenrijk afkomstig.
Hulpbisschop Woorts, bestuurslid van de Stichting Aartsbisschoppelijk Museum maar ook ‘custos reliquiarum’ van het aartsbisdom, kreeg de nodige teca’s (reliekhouders) voorgelegd. Onder meer van de zalige Petrus Canisius (dus nog voor zijn heiligverklaring) en de H. Lidwina van Schiedam. Maar er kwam ook een corporale op tafel met Alfrinks wapen, waarin een reliek zat.
Een pater bracht een kruisbeeld mee dat hij in Congo had gekocht, met op de armen van het kruis Afrikaans aandoende poppetjes. “Waarschijnlijk verwijzen die naar Johannes en Maria, die gewoonlijk onder het kruis worden afgebeeld,” aldus Casper Staal, oud-conservator van het Museum Catharijneconvent (waar de ABM-collectie is te zien). Deze pater bracht ook een houten beeld mee dat meermalen tussen Nederland en Congo op en neer is gereisd: “Van oorsprong middeleeuws maar in de loop der eeuwen meermalen flink bewerkt en veranderd,” zo luidde het deskundige oordeel.
Staal was zeer enthousiast over een door vicaris Pauw meegebracht kistje, dat van diens opa was geweest. Daarin bevonden zich herinneringen aan de bedevaart naar Lourdes die deze W.H. van Breukelen in 1930 had gemaakt. Met onder meer een stereoscoop, waarin glaasjes geschoven konden worden met foto’s van Lourdes uit die tijd. “Heel bijzonder,” aldus Staal.