Kardinaal Eijk bracht op 7 december, daags voor zijn geslaagde knieoperatie, een diaconaal werkbezoek aan de parochie Maria Laetitia in de Achterhoek. Hij werd vergezeld door hulpbisschop Hoogenboom, Trees Versteegen (teamleider van de Diocesane Kerkelijke Caritas Instelling), diocesaan diaconaal werker Hans Oldenhof en pastoor Pauw (tevens vicaris van Arnhem). De kardinaal hielp onder meer met het schilderen van een Doetinchemse flat, waar vrijwilligers namens de stichting Present aan de slag waren. Mgr. Hoogenboom volgde zijn goede voorbeeld.

Het programma startte in Doetinchem, waar kardinaal Eijk werd ontvangen door leden van het pastorale team en de locatieraad. Diaken Cor Peters vertelde over het diaconale gezicht van de parochie Maria Laetitia, die vijftien locaties telt. Het motto van de parochie is ‘Met Geloof de toekomst in!’ en diaconie speelt daarin een belangrijke rol, aldus Peters. Hij onderscheidde drie elementen op het terrein van diaconie en parochie. Op de eerste plaats dienstbaar zijn zoals Jezus, waarbij de werken van barmhartigheid een inspiratiebron zijn. Ten tweede diaconale zorg, gebed en opkomen voor mensen in nood – dit wordt zichtbaar in het vieren van de Eucharistie en op andere momenten. En tot slot de individuele inzet en betrokkenheid van parochianen en het gezamenlijk werken aan het oplossen van noden. Peters sprak ook de verwachting uit dat lokale geloofsgemeenschappen “de komende tijd meer en meer diaconale gemeenschappen worden.”

De Parochiële Caritas Instelling (PCI) behartigt met name individuele financiële noodhulp, daarnaast ondersteunt de parochie projecten zoals Kerstpakkettenactie, SchuldHulpMaatje en de Stichting Present. “Voor die Kerstpakkettenactie vragen we mensen extra boodschappen te doen, waarmee pakketten gevuld worden. Vorig jaar waren dat er 400, nu halen we dat aantal waarschijnlijk weer. Dat betekent ook dat er zoveel adressen zijn die behoefte hebben aan zo’n pakket. De verspreiding gebeurt via buurtcoaches, die de adressen verzamelen.”
De parochie werkt op diaconaal gebeid samen met een aantal andere christelijke kerken in de Raad van Kerken Oude IJsselstreek. “Zo zijn we gezamenlijk actief op de gebieden van kerkelijke presentie in de samenleving en het diaconaat,” aldus diaken Peters.

Regiomanager Nelly de Vries gaf vervolgens een presentie van het werk van de stichting Present Achterhoek, aanwezig in Doetinchem, Winterswijk en Bronckhorst. Landelijk is Present actief in ruim 130 gemeenten en deed in 2017 7.000 projecten met behulp van 38.000 vrijwilligers, zo rekende ze voor. Present is een ‘makelaar in vrijwilligerswerk’ en werkt vanuit een christelijke motivatie, dat betekent concreet: Jezus Christus navolgen, oog voor onze naasten, uitdelen zonder voorwaarden en getuigen met daden en liefde, aldus De Vries. Het logo van de stichting beeldt uit waar Present als organisatie voor staat: een brug en een mens met open armen. “Bij bruggen gebeurt wat, kunnen mensen elkaar ontmoeten. Generaties, wijken, straten, buren, collega’s en culturen worden met elkaar verbonden. De verfvegen laten iets van het concrete zien van Present: mensen zijn bereid hun handen uit te strekken naar een ander. De naam ‘Present’ wil zeggen: er zijn voor de ander, als een cadeau, in het hier en nu, de ‘present time’,” aldus de website van de stichting.
Nelly de Vries gaf onder meer een toelichting op de werkwijze van Present: “Individuen kunnen geen hulp aanvragen, alleen organisaties kunnen dat namens hen doen. Present maakt gebruik van groepen vrijwilligers, dat kunnen studenten of leerlingen zijn, bedrijven, kerken, gezinnen of vrienden. De inzet is de moderne vrijwilliger aan te spreken: korte eenmalige projecten, met de inzet van eigen talenten, waarbij de tijd zelf bepaald kan worden. Dat spreekt ook jongeren aan.”
Ze gaf vervolgens twee concrete voorbeelden van mensen die door de vrijwilligersinzet van stichting Present de weg omhoog hadden gevonden. “De hulpontvanger voelt zich waardevol en weer ‘mens’. Maar ook voor de vrijwilligers hebben deze projecten meerwaarde.” Ze haalde de tekst aan die een kind op de schutting schreef, nadat een team van Present Achterhoek de tuin had opgeruimd: ‘Dit is de leukste dag van de wereld’.
De projecten van Present zijn altijd in woonsituaties of zijn sociale projecten, waarbij de hulpontvanger over onvoldoende netwerk, gezondheid en financiën beschikt om het zelf aan te pakken. Wel wordt van de hulpontvanger een eigen bijdrage in de vorm van inzet en aanwezigheid gevraagd. Bijzonder is ook het project ‘meet en mix’. Nederlanders en statushouders gaan daarbij samen aan de slag bij mensen die hulp nodig hebben. “Er is veel eenzaamheid bij statushouders omdat ze moeilijk in contact komen met mensen,” aldus De Vries.
Kardinaal Eijk uitte zijn zorgen over de grote armoede waarin velen tegenwoordig verkeren. “De sociale kwestie uit begin vorige eeuw is weer terug, maar dan minder zichtbaar. Mensen komen maar moeilijk rond, zeker als ze ook nog eens hoge ziektekosten hebben.”

Vervolgens ging het gezelschap naar de flat van Ellen Assendelft in Doetinchem, bij wie op dat moment een groep vrijwilligers via Present Achterhoek aan het klussen was. Kardinaal Eijk dankte de aanwezige vrijwilligers: “Onbaatzuchtige hulp aan mensen is één van de belangrijkste christelijke waarden.” Hij nam zelf ook de verfroller ter hand en zette samen met mgr. Hoogenboom een muur in de verf. De kardinaal had eerder al wel met een kwast geschilderd (“mijn vader was opgeleid als schilder”), maar met een roller had hij nog niet eerder gewerkt. De bewoonster was trots op deze unieke ‘muurschildering’.

Het programma eindigde in Gaanderen. In de pastorie van de H. Martinuskerk aldaar vertelden de leden van de caritaswerkgroep over hun lokale activiteiten. Zo worden daar sinds enkele jaren eens per week maaltijden georganiseerd, om iets te doen tegen de eenzaamheid van sommige dorpsbewoners. Kardinaal Eijk schoof later die avond bij zo’n maaltijd aan. Vervolgens ging het gezelschap naar de H. Martinuskerk, waar gezamenlijk de Vespers werden gebeden. Aansluitend vertelden de leden van jongerengroep ImpulZ over hun activiteiten. De groep ontstond in 2011 tijdens een bedevaart naar Lourdes en is nog steeds bij elkaar. Marcel vertelde over de verschillende activiteiten die de groep organiseert, waarbij ook diaconale initiatieven zijn die soms samen met de stichting Present worden gehouden. “Zo hebben we boerengolf gespeeld met Syrische vluchtelingen. Dat leverde een mooie uitwisseling op. En met Kerstmis hebben we eenzame ouderen bezocht en een Kerstdiner georganiseerd.”

Na afloop van de maaltijd, waarbij de ‘Utrechtse’ gasten, de leden van het pastorale team en de caritaswerkgroep, de jongeren en de gasten uit Gaanderen zich over de verschillende tafels hadden verspreid, dankte kardinaal Eijk voor de gastvrijheid. “Ik dank u heel hartelijk voor uw ontvangst. Het was bovendien de eerste keer dat ik in jullie fraaie H. Martinuskerk was. Ik ben dankbaar voor jullie inzet in de parochie op het gebied van diaconie en ik ben ook heel blij dat jonge mensen zich willen inzetten – sommigen van jullie herken ik nog van onze bedevaarten naar Lourdes. Jongeren hebben toch de toekomst.”