In TivoliVredenburg te Utrecht kwamen op 21 januari vertegenwoordigers van religies en levensbeschouwingen samen om te spreken over de spanning en verbondenheid tussen gelovigen en niet-gelovigen. De bijeenkomst was georganiseerd door In Vrijheid Verbonden, het landelijke interreligieuze platform dat zich sterk maakt voor democratie en godsdienstvrijheid. De Utrechtse hulpbisschop mgr. Woorts was namens de Bisschoppenconferentie aanwezig.

“In onze samenleving is er een beweging gaande die afwijzend staat tegenover ‘geloven’. Er dreigt in toenemende mate een intolerantie te ontstaan jegens religie en levensbeschouwing. Het heeft alle tekenen van een neerwaartse spiraal,” zei voorzitter Bikram Lalbahadoersing in zijn welkomstwoord. Hij constateerde echter ook dat we met elkaar verbonden zijn. Lalbahadoersing: “Op bijna alle terreinen in de samenleving werken gelovigen en niet-gelovigen goed samen.”

Keynote speaker drs. Herman Kaiser, voormalig burgemeester van Arnhem, vertelde hoe het is om belijdend katholiek burgemeester te zijn. Volgens Kaiser gaat het om het uitdragen van waarden zoals een relationeel mensbeeld, de democratische rechtsstaat en subsidiariteit waardoor mensen ruimte krijgen en men zich verantwoordelijk voelt voor elkaar. Kaiser zei dat die waarden een ‘common ground’ vormen voor mensen. De waarden laten zich vertalen in deugden zoals nabijheid en verbinding zoeken. Vanuit die deugden ging hij in gesprek met moskeebestuurders en zag hij zijn opvolger Markouch als een ‘broer’. De ‘common ground’ van waarden heeft dialoog nodig. Die dialoog wordt volgens Kaiser bemoeilijkt doordat men weinig kennis over elkaar heeft en men elkaars taal niet verstaat. Als valkuilen noemde hij de vooroordelen over en weer en het verabsoluteren van waarheid.
Panellid drs. Brecht Molenaar, docent religieus humanisme en zorgethica, pleitte ervoor niet van ‘gelovigen’ en ‘niet-gelovigen’ te spreken maar van ‘open geesten’ en ‘dogmatici’. Discriminatie loopt immers door alle geledingen heen en moet daarom door iedereen, gelovigen en niet-gelovigen, bestreden worden. In een filmpje vertelde een joodse vrouw dat ze een kettinkje met daaraan een davidsster vervangen had door een ring met een davidsster. Die ring kan ze gemakkelijk omdraaien wanneer ze niet aan mensen durft te laten zien dat ze joods is. “Tegen antisemitisme moet je optreden, offensief zijn,” reageerde Kaiser. Ook de Nashvilleverklaring kwam ter sprake. Kaiser: “Dogmatisme kan, maar altijd binnen de grenzen van de democratische rechtsstaat.”
Kaiser riep het publiek op ervoor uit te komen wat je ten diepste beweegt. Gespreksleider Umar Mirza beaamde dat. “Gelovigen moeten vaker uit de kast komen,” zei hij. Molenaar sprak de wens uit dat het verhaal van bezielde gelovigen meer mag doorklinken in het publieke domein. Kaiser vergeleek de ruimte tussen kerk en leven met een kruipruimte. Een kruipruimte is een naargeestige lastige plek maar wel een noodzakelijke ruimte in je huis. Kaiser: “Maar als je elkaar gevonden hebt moet je uit de kruipruimte komen en rechtop samen verder gaan.”