Oktober 2021

Een wereldwijde synode

Af en toe werden en worden in bisdommen synodes gehouden over actuele thema’s betreffende de geloofsverkondiging en de positie van de Kerk onder de veranderende culturele omstandigheden. In 1965 stelde paus Paulus VI de Bisschoppensynode in. De bisschoppen die aan het Tweede Vaticaans Concilie hadden deelgenomen, hadden aangegeven behoefte te hebben aan regelmatig overleg van de paus met een groter aantal bisschoppen, afkomstig van alle delen van de wereld. Het oogmerk was om zo de collegialiteit tussen de paus en de bisschoppen te vergroten. Bij de Bisschoppensynoden worden ook deskundigen, algemeen-religieuze oversten van ordes en congregaties en waarnemers uitgenodigd.

Aan buitengewone Bisschoppensynoden nemen de voorzitters van de Bisschoppenconferenties deel. Buitengewone synoden kunnen ook afzonderlijke continenten betreffen. Leden van de gewone Bisschoppensynoden zijn afgevaardigd door de Bisschoppenconferentie waartoe zij behoren. Daarnaast zijn er enkele bijzondere Bisschoppensynoden geweest. De eerste daarvan is door de heilige Johannes Paulus II gehouden met de Nederlandse Bisschoppenconferentie van 14 tot 31 januari 1980, naar aanleiding van de heftige polarisatie die de pastorale situatie in ons land toen kenmerkte. Na afloop van de Bisschoppensynodes schrijft de paus gebruikelijk een document, een postsynodale apostolische exhortatie, waarin hij de resultaten van het overleg met de bisschoppen samenvat en de conclusies kenbaar maakt die hij eraan verbindt. Tot nu vonden de Bisschoppensynoden alle in Rome plaats. Ik heb zelf tweemaal deelgenomen aan een Bisschoppensynode over het gezin, in 2014 en 2015.

Paus Franciscus heeft wel vaker nieuwe en verrassende ideeën geïntroduceerd in de Kerk. Dit keer betreft het niet een synode die alleen in Rome zal plaatsvinden. Hij heeft nu het initiatief genomen tot een wereldomvattende synode. Iets nieuws, dat de Kerk nog nooit gezien heeft. De synode is door de paus op 9 en 10 oktober 2021 te Rome geopend en begint in de afzonderlijke bisdommen met een Eucharistieviering op 17 oktober 2021. Deze zal bij ons plaatsvinden in de Onze Lieve Vrouwekerk te Apeldoorn om 15.00 uur. Tussen oktober 2021 en maart 2022 wordt gesproken met alle geledingen in het bisdom: priesters, diakens, pastoraal werkers, religieuzen, parochianen, ouderen en jongeren. Kortom iedereen wordt uitgenodigd om zich uit te spreken aan de hand van een serie vragen, opgesteld door het secretariaat van de Bisschoppensynode in Rome. De Nederlandse bisschoppen hebben ervoor gekozen vooral die thema’s te benadrukken die de evangelisatie en re-evangelisatie in ons land betreffen. Van groot belang is dat het christendom in ons land toekomstbestendig is.

Nadat deze fase in de afzonderlijke bisdommen is afgesloten, wordt een verslag van de beraadslagingen gestuurd naar de Bisschoppenconferentie. Deze maakt een samenvatting van de verslagen en stuurt die in april 2022 naar het secretariaat voor de Bisschoppensynode in Rome. Dit maakt van al het binnengekomen materiaal een werkdocument voor de beraadslagingen op het niveau van de afzonderlijke continenten (najaar 2022 tot maart 2023). Het resultaat van deze beraadslagingen vormt dan het materiaal voor een werkdocument voor de afsluitende gebruikelijke Bisschoppensynode in oktober 2023.

Als iedereen wordt gehoord, wat komt daar dan uit, zult u zich misschien afvragen. Zoveel hoofden, zoveel zinnen, zegt een Nederlands spreekwoord. Het woord synode is afgeleid van twee Griekse woorden die ‘één weg’ betekenen. Het betreft een gezamenlijke weg om Christus en Zijn Evangelie te verkondigen. Want dat is de gezamenlijke rol van alle christenen op basis van hun doopsel en vormsel. Die gezamenlijke weg kunnen we vinden door te bidden, onze ideeën daarover uit te spreken en door naar elkaar te luisteren.

Bij het vinden van die gezamenlijke weg worden wij bijgestaan door de Heilige Geest. Daarom wordt, voorafgaand aan elke beraadslaging, gezamenlijk het gebed gebeden “Wij staan voor u, Heilige Geest, terwijl wij bijeenkomen in uw naam.” Bij het vinden van die gezamenlijke weg laten we ons leiden door de Heilige Geest die we met het doopsel hebben ontvangen en die ons bij het vormsel de kracht geeft om in deze wereld in woord en daad getuigen van Jezus te zijn. Wij vragen de Heilige Geest in dat gebed onder meer: “U alleen hebben we om ons te geleiden, maak dat U thuis bent in ons hart; leer ons de weg die wij moeten volgen, en hoe wij deze moeten gaan.”