De Nederlandse Kerkprovincie was op 9 maart de etappe in de gebedsestafette voor vrede die tijdens de Veertigdagentijd door Europa trekt. De Raad van Europese Bisschoppenconferenties (CCEE) heeft alle 39 bij de CCEE aangesloten landen gevraagd de Mis op te dragen voor de synode en voor de slachtoffers van de oorlogen in Oekraïne en in het Heilig Land. In het Aartsbisdom Utrecht vierde mgr. Hoogenboom die avond in de St. Catharinakathedraal de Eucharistie.

Aansluitend aan de Eucharistieviering was er aanbidding van het Allerheiligste Sacrament. “We vieren deze Eucharistie tot besluit van de ‘24 uur voor de Heer’ als onderdeel van de ‘Eucharistische keten’,” zo zei hij in inleiding. “Deze ‘Eucharistische keten’ in de Europese landen is bedoeld als een teken van verbondenheid en hoop voor het hele continent; een tijd van vasten en gebed om te voelen dat we allemaal broeders en zusters zijn.” In zijn inleiding richtte de Utrechtse hulpbisschop ook een bijzonder woord van welkom aan pastoor Mykola Butsiak en de andere gelovigen van de Oekraïense Grieks-katholieke Kerk. “Mede namens aartsbisschop kardinaal Eijk wensen wij u heel veel sterkte.”

In zijn preek stond mgr. Hoogenboom stil bij het nachtelijke gesprek tussen Jezus en de belangrijke Schrift- en Wetgeleerde Nicodemus, zoals beschreven door de evangelist Johannes. “Het gaat in dit gesprek over dood en leven, duisternis en licht, Godverlatenheid en Gods aanwezigheid. … Wanneer Johannes, die zo graag met de tegenstelling van licht en donker speelt, vertelt over het nachtelijke gesprek van Jezus en Nicodemus, dan heeft zo’n verhaal een dubbele bodem. Het betekent namelijk dat Nicodemus met al zijn geleerdheid in het donker dwaalt … en zoekt naar het ware licht.”
Nicodemus is op zoek naar het doel van het leven en zoekt bij Jezus antwoord vanwege de tekenen die hij Hem heeft zien doen. Mgr. Hoogenboom: “Nicodemus is een teken-gelovige. Hij wil zien, harde bewijzen hebben, een tastbaar teken.” Jezus verwijst hem naar het teken van de slang die Mozes ophief in de woestijn. Daar werd het volk van Israel geplaagd door slangenbeten. Mozes liet een bronzen slang maken en verhief die op een paal. Wie ernaar opzag, werd genezen van de slangenbeet. “Het ging dus om een gelovig opzien. Dat lijkt in tegenspraak met elkaar; opzien naar de dood brengt leven. In de woestijn werd de slang, teken van gevaar, teken van redding. Als Jezus in het nachtelijk gesprek met Nicodemus stil staat bij de betekenis van zijn leven, dan verschijnt diezelfde dubbelzinnigheid en tegenspraak. Jezus voorziet zijn eigen toekomst,” aldus mgr. Hoogenboom. “Het kruis is inderdaad dubbelzinnig, enerzijds een afschrikwekkend teken van dood, van Godverlatenheid en duisternis.” Een tegengestelde betekenis van het kruis komt naar voren als we in geloof opzien naar het kruis. “En geloven wordt door Jezus omschreven als houden van het licht, naar het licht toegaan, zelf uit de duisternis in het licht treden, een nieuwe mens worden. In de ontmoeting met Jezus leert Nicodemus onder meer dat hij opnieuw geboren moet worden. Dat wil zeggen: een ander mens worden, een begeesterd mens. Het is een merkwaardig gedachte – je moet herboren worden, een mens worden die brenger is van Gods vrede en gerechtigheid.”

Mgr. Hoogenboom verbond deze Evangelielezing met de situatie in Oekraïne en het Heilig Land, “waar de vrede verder weg lijkt dan ooit. Op zaterdag 24 februari 2024 herdachten vele gelovigen de trieste tweede verjaardag van de brute aanval van Rusland op Oekraïne. Het is een duidelijk getuigenis: we raken niet gewend aan het nieuws dat ons dagelijks bereikt uit Oekraïne. We mogen niet gewend raken aan de terreur waarvan we getuige zijn in het centrum van Europa en helaas ook in het Heilig Land en veel andere oorlogsgebieden.”
“Hoe kunnen wij de woorden van het Evangelie vandaag verstaan? Waar is de vreugde van de vrede en gerechtigheid? Waar zijn de boodschappers van gerechtigheid, waar zijn de vredestichters? Welke hoop is er voor de slachtoffers van oorlog en terrorisme, voor gijzelaars, of voor de onschuldige kinderen en ouderen die getroffen worden door bombardementen?” Als we oorlog en geweld willen beëindigen en voorkomen, “moeten we werken aan gerechtigheid tussen volken en mensen. Zonder gerechtigheid geen vrede!”

Pastoor Mykola Butsiak en rechts mgr. Hoogenboom

Mgr. Hoogenboom tot besluit: “Laten wij met al de intenties waarmee wij ons invoegen in de Europese keten van Eucharistievieringen onze toevlucht nemen tot de Moeder Gods, de Koningin van de vrede en Moeder van de Kerk. Net als kinderen mogen we, als we bang zijn, naar onze moeder om te huilen, om haar bescherming te zoeken. Laten we onze toevlucht nemen tot de Moeder, haar hart onze angst en pijn voorleggen en onszelf aan haar toevertrouwen.”

Foto’s: Lucas Buiting