Voor het eerst sinds drie jaar vond op zaterdag 28 januari de aartsdiocesane diakendag plaats. Vanwege corona kon deze jaarlijkse ontmoetings- en inspiratiedag van de diakens van het aartsbisdom drie jaar lang niet plaatsvinden. Misschien als gevolg daarvan was de diakendag van dit jaar extra goed bezocht. Voor velen was het de eerste keer sinds jaren dat zij elkaar terugzagen en dat zij in een informele setting met hun aartsbisschop kardinaal Eijk en hulpbisschop Hoogenboom konden spreken over de ervaringen als diakens in de parochies en daarbuiten.

De diakendag begon met een pontificale Eucharistieviering in de HH. Petrus en Pauluskerk van Soest. Kardinaal Eijk memoreerde in zijn preek dat het die dag de gedenkdag van de heilige Thomas van Aquino was en dat de aanwezigen dus onder een gelukkig gesternte bijeen waren. Kardinaal Eijk: “Geloof is voor Thomas ook een kwestie van de rede. Geloven is niet iets blind aannemen. Geloven in Christus doen we met ons verstand, maar dan wel met ons verstand verlicht door het geloof: door de Openbaring, door de Traditie van de Kerk en het onderricht van de Kerk. Het gaat dus om hetzelfde verstand waarmee we ook de gewone natuurlijke dingen kennen. Er is daarom geen tegenstelling tussen geloof en rede, tussen geloof en wetenschap.”
Zo moet ook het Evangelie van de dag gelezen worden, waarin Jezus de storm op het meer van Galilea bedwingt. “Wij geloven met de rede verlicht door Gods genade dat God deze wereld uit het niets geschapen heeft,” zo zei kardinaal Eijk. “Dan kan het geen verwondering wekken dat Christus de macht heeft om de storm op het meer van Galilea het zwijgen op te leggen.” En dat geldt ook voor de stormen in ons persoonlijk leven, al ontslaat dit ons niet van de plicht om zelf te doen wat in ons vermogen ligt om problemen op te lossen. Soms lijkt Gods ingrijpen echter op zich te laten wachten, “dan is het aan ons om vol vertrouwen te bidden: ‘Heer, ontferm U over ons’.”

Na de Eucharistieviering zette prof. Loffeld, hoogleraar praktische theologie aan de Tilburg School of Catholic Theology, de aanwezigen met een actueel theologisch thema aan het denken. Zijn inleiding, getiteld ‘De betekenis van de diaconie voor de nieuwe evangelisatie in Nederland’, zoomde in op de mogelijkheden van de Kerk om via hulp aan medemensen in moeilijke omstandigheden de liefde van Jezus Christus present te stellen in onze samenleving. Prof. Loffeld haalde daarbij de eerste encycliek van paus Benedictus XVI, ‘Deus caritas est’, naar voren. Hierin geeft de vroegere paus aan dat via de diaconie de kracht van het christendom tot ver over de grenzen van het christelijk geloof reikt en zodoende mensen bereikt die geen enkele binding met onze Kerk hebben. Het is daarom van groot belang dat die diaconie niet verwordt tot een variant van algemeen welzijnswerk maar gedragen blijft worden door mensen die geïnspireerd zijn door de Heilige Geest. Daarom, zo zegt de paus in zijn encycliek, hebben deze helpers naast de professionele vorming bovenal de vorming van het hart nodig. Via de liefde die God in hun hart legt, zal de naastenliefde voor die helpers dan niet meer om zo te zeggen “een van buitenaf opgelegd gebod” zijn, maar het gevolg van hun geloof, dat zich uit in de liefde.
Aan de orde kwam in dit verband ook de afname van het aantal gelovigen. Steeds meer mensen in Nederland voelen niet meer de noodzaak dat hun leven zin moet hebben, aldus een onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Zoals één van de geïnterviewden het stelde: “Mijn leven heeft absoluut geen zin maar ik heb er wel zin in.” Deze trend is in veel welvarende landen zichtbaar. Die trend leidt er waarschijnlijk toe dat het aantal gelovigen niet snel weer zal toenemen. Dat vraagt van de kerken en zeker ook van de diaconie een nieuwe houding. Een houding die Jezus ook zelf steeds heeft aangenomen zoals de Franse aartsbisschop Rouet dat zo treffend heeft gezegd: Jezus is nooit met een PR-campagne begonnen. Het eerste wat Hij deed was zieken genezen en verschoppelingen en zondaars liefdevol benaderen en hen weer bij de samenleving betrekken. Zonder zich af te vragen wat dit voor Zijn imago deed. Die houding zou ook de onze moeten zijn. Dat is diaconie zoals Jezus die heeft bedoeld.

In het middaggedeelte hielden vijf diakens een presentatie over diaconale activiteiten in hun parochies. Diaken Jouke Schat sprak over de diaconie in de stad Utrecht die tot enkele nieuwe projecten heeft geleid zoals het Papiercafé, het laptopproject voor mensen die geen geld hebben en de eettafel voor vluchtelingen en thuis- en daklozen. Diaken Theo Reuling ofs presenteerde een project in de parochie H. Gabriël (Didam e.o.) van informatiebijeenkomsten waarin de gezamenlijke kerken de plaatselijke samenleving bewust proberen te maken van de diaconale noden en vooral van de rollen die de kerken daarin spelen. Diaken Cor Peters informeerde de aanwezigen over het project van de parochie Maria Laetitia samen met de gemeente Doetinchem waarbij zeven deelkastjes zijn geplaatst in de gemeente. Wie wat kan missen, zet houdbare levensmiddelen of drogisterijartikelen in de kastjes en wie wat nodig heeft, haalt iets uit de kastjes. Diaken Ronald Dashorst gaf een overzicht van de veelheid van diaconale projecten die door de parochie St. Franciscus (Apeldoorn/Twello) samen met Sant‘Egidio worden georganiseerd in deze winter (onder meer een pizzaparty voor zwerfjongeren, elke week fruit voor de armste inwoners, kerstpakketten, knuffels en ondergoed voor kinderen uit behoeftige gezinnen en een grote maaltijd op Tweede Kerstdag voor de doelgroep). Diaken Fokke van Dalen ten slotte vertelde over het goed lopende initiatief van het Diaconaal Platform in Zwolle. De 27 aangesloten kerken organiseren onder zijn voorzitterschap een groot aantal activiteiten voor mensen in moeilijkheden maar ook voor de hulpverleners en de andere stadsgenoten. Zwolle is daarmee een lichtend voorbeeld voor wat samenwerking tussen de kerken kan betekenen voor inwoners die het moeilijk hebben.