Wat hebben belastingen en geloof met elkaar te maken? Dit onderwerp is Lex Janssen op het lijf geschreven; hij is fiscalist en diaken van het Aartsbisdom Utrecht. Hij schreef er recent een boekje over: ‘God en de blauwe envelop’ (64 blz.). Dit werd tijdens een kort symposium op vrijdag 10 november in de St. Rafaëlkerk te Utrecht gepresenteerd.

Vaak wordt gedacht dat belastingrecht vooral een complex van regels is en dat de betaling van belastingen nu eenmaal een verplichting is die door de wet opgelegd wordt, maar diaken Lex Janssen geeft een ander perspectief op belastingen. Vanuit de sociale leer van de Kerk laat hij zien dat het in de belastingheffing gaat om het bonum commune: goede belastingheffingen zijn er voor de opbouw van een goede samenleving. En voor een goede samenleving heb je collectieve voorzieningen nodig.
Tijdens het minisymposium in de Rafaëlkerk sprak prof. dr. Archibald van Wieringen, hoogleraar Oude Testament aan de Tilburg School of Catholic Theology en priester van het bisdom Haarlem-Amsterdam, over belastingen in de culturen van het oude Mesopotamië en Israël. In de oude culturen van Mesopotamië werden al belastingen geheven: ook de oude culturen waren niet mogelijk zonder belastingen. Aan de hand van Amos 8 vertelde professor Van Wieringen hoe in het Oude Testament geprotesteerd wordt tegen onrechtvaardige belastingen: belastingen die zo hoog konden zijn dat mensen al hun bezit moesten verkopen en vervolgens in slavernij geraakten. Hij ging tevens in op de bekende tekst uit Matteüs 22 waarin Jezus verwijzend naar een belastingmunt zegt: “Geeft dan terug aan Caesar wat Caesar toekomt en aan God wat God toekomt” (vertaling: Van Wieringen).

Mevr. mr. dr. Mascha Hoogeveen, universitair docent belastingrecht aan de Tilburg University, prees tijdens het symposium de beeldspraak in het boekje van Lex Janssen. Diaken Janssen heeft volgens haar het vermogen om complexe zaken eenvoudig uit te drukken. Mevrouw Hoogeveen wees bovendien op de actualiteit van de benadering van Lex Janssen, bijvoorbeeld als het gaat om internationale belastingontwijking zoals die blijkt uit de ‘Paradise Papers’. Ook als belastingontwijking naar de letter van de wet kan, moet je daar je vragen bij hebben. De belastingdruk wordt daardoor naar anderen verschoven en met het oog op het welzijn van de gemeenschap is dat niet verantwoord.
Ten slotte sprak Lex Janssen over de invloed van buitenlandse overheersers op het Nederlandse belastingrecht. Belastingen zoals die feitelijk in de wet verankerd zijn, dienen niet alleen het bonum commune; ze zijn ook ideologisch bepaald.

Lex Janssen, God en de blauwe envelop, FortMedia Uitgeverij, Vlaardingen 2017, 64 blz., € 7,50, ISBN 9789077219782.

Foto’s: Renilde van Wieringen