De eenvoud van Nevers en de schittering in Bourges
De derde dag van de bisdombedevaart langs Franse kathedralen en kloosters startte met een Eucharistieviering in de kapel van het klooster in Nevers. Het was bijzonder om zo dichtbij de schrijn met het lichaam van de H. Bernadette Soubirous de Eucharistie te vieren. Na deze Mis bezochten de pelgrims het museum over het leven van Bernadette, bekeken ze een film over met name haar tijd in het klooster te Nevers en bezochten ze de kamer waar Bernadette overleed. ‘s Middags reisden de pelgrims naar de indrukwekkende kathedraal van Bourges.
In 1866 trad Bernadette onder de naam Marie-Bernard in het klooster St. Gildard in Nevers in. Het was haar grootste wens om het klooster in te gaan. De keuze voor de Zusters van Nevers lag voor de hand omdat Bernadette, na de 18 verschijningen van de H. Maagd Maria, van eind 1859 tot juli 1866 verbleef in het gasthuis van de Zusters van Nevers te Lourdes. Op 4 juli 1866 vertrok ze naar Nevers en woonde tot haar dood op 16 april 1879 in het klooster. Ze was bij haar overlijden net 35 jaar oud. In verband met haar latere zalig- en heiligverklaring werden in september 1909 haar stoffelijke resten opgegraven. Haar lichaam was nog volledig intact en ligt nu in een glazen schrijn in de kloosterkapel.
In zijn welkomstwoord bij de viering toonde mgr. Woorts een blauwe sjaal, waarmee hij de link tussen Nevers en Lourdes voor het aartsbisdom zichtbaar maakte. “Deze sjaal zullen velen van u wel herkennen,” aldus mgr. Woorts. “Vorig jaar gingen we als Aartsbisdom Utrecht met ruim 1.300 pelgrims naar Lourdes, de plek waar Maria aan Bernadette Soubirous verscheen. Alle pelgrims droegen deze sjaal en velen kwamen gesterkt terug.”
Vicaris Cornelissen benadrukte in zijn preek dat Bernadette zich vaak niet gekend voelde, maar dat God via Maria juist wel oog voor haar had. “Bernadette stond open voor het onbekende, kinderen verwonderen zich vaak over dingen die wij volwassenen als heel gewoon ervaren. In het Evangelie bestaat een grote voorkeur voor kinderen en de eenvoudigen,” aldus Cornelissen.
Toen Bernadette over de verschijningen vertelde, werd ze niet geloofd. Maar ze bleef consistent en bescheiden. Vicaris Cornelissen: “Ze putte veel kracht uit de ontmoeting met de Heer in de Eucharistie. Hier in het klooster werd ze ziekenverzorgster en bleef altijd bescheiden. En ook toen ze zelf ziek werd, heeft ze haar kruis met geloof en vertrouwen gedragen. Want Maria had bij de derde verschijning gezegd: ‘Ik beloof u niet u gelukkig te maken in deze wereld, wel in de andere.’ Bernadette leefde vanuit dat geloof. Het is aan ons om Bernadette na te volgen, het kind in ons te bewaren en trouw en dienstbaar in het leven te staan.” Aan het eind van de viering verzamelde de groep pelgrims zich voor haar schrijn en zong daar Te Lourd’ op de bergen – een indrukwekkend moment.
Later die ochtend maakte de film over het leven van Bernadette duidelijk dat haar verblijf in het klooster te Nevers niet altijd makkelijk was. Weliswaar noemde ze het “mijn dierbare schuilplek,” maar het leven daar was niet altijd wat ze had verwacht op grond van haar ervaringen met de Zusters in Lourdes. Daar had ze zich ingezet voor met name kleine kinderen en zieken, in Nevers was het gebed haar hoofdtaak. Ook kreeg ze te kampen met een steeds slechtere gezondheid, uiteindelijk kwam ze zelf te liggen in de ziekenkamer waar ze als assistent-verpleegster anderen had verzorgd. Deze ruimte is inmiddels ingericht als kapel.
Na de lunch reisden de pelgrims naar de kathedraal Saint-Étienne in Bourges. Deze kathedraal werd gebouwd tussen de late 12de en late 13de eeuw en is een van de gotische meesterwerken. De timpanen (driehoekig bovenstuk boven een ingang), de beeldhouwwerken en de glas-in-loodramen zijn bijzonder opvallend. De kathedraal van Bourges is de breedste van alle Franse gotische kathedralen. De kathedraal heeft geen zijbeuken die met het schip een kruis vormen, zoals gebruikelijk bij gotische kerken, maar vijf naast elkaar liggende schepen. Elk schip heeft een eigen portaal aan de west façade, waar deze vijf portalen naast elkaar liggen.
Voordat de groep de kerk binnenging, gaf mgr. Woorts tekst en uitleg bij twee van de timpanen waarop onder meer het Laatste Oordeel te zien is. Daarbij weegt de aartsengel Michael de zielen en terwijl rechts de zielen de hel worden binnengedreven, koestert links Abraham de geredde zielen op zijn schoot.
Binnen waren vooral de omvang en de hoeveel glas-in-lood ramen overweldigend, ze schitterden in het zonlicht. Er zijn ramen te zien met glas uit de 13de eeuw, maar ook ramen van latere leeftijd. Beroemd is het raam uit de 13de eeuw met fragmenten uit het leven van Jozef, de zoon van Jakob. Een deel van de groep bracht nog een bliksembezoek aan de crypte, andere pelgrims bewonderden de kathedraal vanuit de tuin.
Frank van der Weegen is verbonden aan de H. Hart kerk in Maarssen (parochie St. Jan de Doper). Tot zijn verrassing zijn er liefst acht mensen uit deze parochie mee met deze bedevaart: “Dat wist ik niet toen ik me inschreef maar het is leuk dat zo’n grote groep uit mijn parochie mee is. Het was voor mij één van de redenen om mee te gaan: ik wilde breder kennismaken met geloofsgenoten. Dat merk ik ook op kostersbijeenkomsten: je ziet nieuwe gezichten en kunt ervaringen uitwisselen met andere mensen uit het aartsbisdom.”
De titel van de bedevaart – ‘Langs kathedralen en kloosters in Frankrijk’ – sprak hem onmiddellijk aan. “Als student maakte ik tijdens de lange zomervakanties op mijn motor tochten door Frankrijk. Daarbij bezocht ik bijna alle grote kathedralen wel een keer dus dit is enerzijds een ‘trip down memory lane’. Anderzijds ben ik nu 76 jaar en kijk ik met heel andere ogen naar deze kathedralen. En het is een grote meerwaarde dat we veel uitleg krijgen, ik hoor dingen over de kerken die helemaal nieuw zijn voor mij.”
Een tweede reden om mee te gaan met deze bedevaart was dat hij in de jaren voor corona twee maal met een vriend een wandelpelgrimage in Italië had gehouden. “Zo’n wandeltocht was inmiddels te zwaar geworden, maar het leek Henk – die ik ken van de kerk in Maarssen – mooi om samen met mij deze reis te maken. Dit is voor mij de eerste busreis dus daar zag ik vooraf tegenop. Maar het is me enorm meegevallen.”
“Het is een mooie groep waarin veel gelachen wordt maar ook ruimte is voor serieuze en persoonlijke gesprekken. En zo’n moment als vanmorgen, toen we als groep zongen voor de schrijn van Bernadette: daarbij voelde ik echt de rillingen.”