De vijfde dag van de bisdombedevaart naar Lourdes stonden twee vieringen op het programma: ‘s ochtends de Internationale Mis in de Pius X basiliek, met kardinaal Eijk als hoofdcelebrant. Deze viering was vanwege de ruim 1.300 Nederlandse pelgrims grotendeels Nederlandstalig. ‘s Middags was de viering met handoplegging. Aan het eind daarvan sprak kardinaal Eijk zijn chauffeur/ceremoniarius Ben Lokate toe, die binnenkort met pensioen gaat. Aansluitend dronken de pelgrims gezamenlijk koffie bij het Accueil.

In zijn inleiding tijdens de Internationale Mis (Feest van de heilige apostelen Filippus en Jakobus) stelde kardinaal Eijk dat wij “evenals de heilige Bernadette Soubirous dat deed in 1858, vanuit verschillende landen samenkomen bij de Grot in Lourdes om daar speciaal op voorspraak van Maria onze gebeden voor te leggen aan Christus. We bidden om haar voorspraak voor onze persoonlijke intenties en die van anderen. Maar de belangrijkste intentie is dat wij naar het voorbeeld van Maria en op haar voorspraak waarachtige volgelingen van Jezus mogen zijn. Op de weg die we moeten nemen om Hem te volgen is het sacrament van de Eucharistie, dat wij nu vieren, ons belangrijkste voedsel.”

In zijn preek herinnerde kardinaal Eijk eraan dat de heilige apostelen Filippus en Jakobus de Mindere voor hun getuigenis van Jezus en Zijn Evangelie hun leven gaven. Filippus onderging de dood aan een T-vormig kruis in Frygië, een gebied in Turkije rond het huidige Ankara. Zo wilde de lokale overheid een definitief einde maken aan Filippus’ getuigenis. “Echter, onder invloed van de Heilige Geest bleef de verbreiding van het geloof in Christus met gezwinde spoed doorgaan,” aldus kardinaal Eijk. Iets vergelijkbaars overkwam de heilige Jakobus de Mindere. Hij ondervond veel tegenwerking van de hogepriesters van de Tempel van Jeruzalem en anderen. Kardinaal Eijk: “Maar hij zette door en dat leidde uiteindelijk tot zijn marteldood in het jaar 62, vermoedelijk door steniging of door een slag met een hamer op zijn hoofd. In ieder geval waren het geen van beide aantrekkelijke alternatieven. Maar bij hem gold hetzelfde als bij Filippus: zijn dood betekende niet het einde van de verbreiding van het christendom.”
Die moed om te getuigen van Christus hadden daarna velen in de geschiedenis, zo ook Bernadette Soubirous, aldus kardinaal Eijk. Ze werd naar aanleiding van de verschijningen op misleidende wijze verhoord door de politiecommissaris. “Maar Bernadette, hoewel pas dertien of veertien jaar oud, bleek een soevereine vrouw te zijn, opmerkelijk volwassen en vastberaden. … Ze blijft trouw in haar verslagen van de verschijningen van de Maagd in de grot,” aldus de aartsbisschop van Utrecht. “In de 21ste eeuw is het niet gemakkelijk om te getuigen van ons geloof in Christus. Maar de Heilige Geest is ook vandaag aan het werk in de Kerk. Laten we bidden dat wij allemaal, in het Aartsbisdom Utrecht of in het bisdom waar we vandaan komen, zoals de apostelen en de heilige Bernadette Soubirous, durven te getuigen van Christus en zijn liefde voor ieder mens.”

Viering met handoplegging
Pastoor Jurgen Jansen (pastoor van drie Twentse parochies) verzorgde de overweging tijdens de viering met handoplegging. Hij nam daarin de pelgrims mee door tekst uit de Handelingen van de Apostelen, waarin Petrus en Johannes een verlamde man bij de tempelpoort ontmoeten en hem genezen. Jansen benadrukte het belang van de blik en de aanraking in het menselijk leven. Als de twee leerlingen de tempel binnen willen gaan, vraagt de verlamde man om een kleinigheid. Er staat in de Handelingen: “Petrus richtte zijn blik op hem, evenals Johannes, en zei: ‘Kijk ons aan.’ De bedelaar keek naar hen op.” Jansen: “Je hoort het al, dat kijken, over en weer, wordt benadrukt. Het gebeurt met een bijzondere intensiteit. Dat is niet voor niets. Het is een echt bijbels thema. … Hoe zeldzaam is de echte blik, vol aandacht en liefde, de blik over en weer van verstandhouding en verbondenheid?”

Petrus nodigt de bedelaar uit om nadrukkelijk oogcontact te maken, daarna is er fysiek contact: “Hij pakte hem bij zijn rechterhand om hem overeind te helpen.” Jansen: “Dat is in één zin het wonder, de ommekeer.” Het verhaal lijkt volgens Jansen op de genezingsverhalen van Jezus: de ontmoeting van mens tot mens, de echte, oprechte aandacht, het fysieke contact, het samengaan van woord en wonder. Jansen: “Als de leerlingen naar de tempel komen en de man zien zitten, douwen ze hem geen flyertje in de hand, met informatie over de nieuwe gemeenschap van navolgers van Christus. … Ze gaan hem ook niet bepreken.” Nee, Petrus grijpt hem bij de rechterhand, hij wordt aangeraakt.
En waar loopt de genezen man naartoe? Hij gaat samen met hen de tempel in. Jansen: “De plaats waar God woont, waar Christus op ons toekomt. We zijn hier samen op bedevaart, op de plek waar de hemel en de aarde elkaar raken … Vandaag tijdens deze viering, wil God ieder van ons aanraken met zijn liefde en genegenheid. We mogen er zijn, met onze zorgen, verdriet, gemis, gebrokenheid, maar wellicht ook met onze dankbaarheid. God wil ons aanraken, de handoplegging is daarvan een duidelijk en alles zeggend teken. Dat wij anderen mogen raken door ons geloof, onze trouw en onderlinge liefde.”

Afscheid Ben Lokate
Chauffeur/ceremoniarius Ben Lokate heeft in het aartsbisdom ook grote bekendheid als bedevaartcoördinator, naar Lourdes maar ook naar veel andere bestemmingen. Kardinaal Eijk memoreerde onder meer de start van Lokate bij het bisdom bijna vijftien jaar geleden. Hij was warm aanbevolen door toen nog vicaris mgr. Woorts, die hem uit de parochie van Raalte kende. Lokate werd meteen in het diepe gegooid met de liturgie van een kerkwijding in Almelo – “een onvergetelijke plechtigheid. We zijn de afgelopen jaren het hele bisdom rond geweest voor vieringen, ook waren we geregeld in het buitenland, waaronder vele malen in Kevelaer en Rome. Afscheid nemen is altijd moeilijk, ook voor mij, de staf, diverse priesters en velen hier die Ben kennen. Hij heeft hard gewerkt voor het bisdom, voor de bedevaarten en voor deze bisschoppen,” aldus kardinaal Eijk. Als dank kreeg Ben Lokate de Willibrordplaquette (een onderscheiding van het Aartsbisdom Utrecht) en beeld van Maria uit Lourdes overhandigd, dat kardinaal Eijk zegende. Daarna vertrokken veel pelgrims naar het gezamenlijke koffiemoment voor het Accueil.

Kardinaal Eijk noemt deze vijfde bisdombedevaart naar Lourdes “één van de beste tot nu toe.” Dat heeft diverse redenen, “maar wat voor mij het belangrijkste is: tijdens de viering van barmhartigheid was er een groot aantal pelgrims dat heeft gebiecht. Dat hebben we tijdens alle voorgaande bedevaarten naar Lourdes gestimuleerd en je zag het aantal pelgrims dat dit deed in de loop der jaren langzaam groeien. Maar nu was er een grote groep die het sacrament van boete en verzoening heeft ontvangen. Dat was voor sommigen zeer onwennig, zeker de eerste keer moet je een drempel over. Het is mooi dat zoveel mensen dat hebben gedaan, ik zie dat als een cadeautje van Onze Lieve Vrouw van Lourdes aan het Aartsbisdom Utrecht. Dit sacrament is een kostbaar geschenk en dat zoveel mensen dat hebben ontvangen is zeer bemoedigend.” Een ander element dat kardinaal Eijk aangenaam heeft getroffen was een aanpassing tijdens de lichtprocessie. “Voorheen liepen we als bisschoppen tussen de pelgrims en dat was natuurlijk heel mooi. Maar nu werden de aanwezige bisschoppen uitgenodigd om in koorkleding en met koorkap direct achter het beeld van Onze Lieve Vrouw in de processie mee te lopen. Om zo vlak achter het Mariabeeld de processie te lopen was bijzonder.”

Foto’s: Ramon Mangold