Bedevaart: pelgrims naar kathedraal van Chartres
Dag vijf van de bisdombedevaart naar Noord-Frankrijk stond in het teken van de kathedraal Notre Dame (Onze-Lieve-Vrouwe) van Chartres. De pelgrims kregen van mgr. Woorts uitleg bij een aantal van de 12de en 13de eeuwse beeldhouwwerken en standbeelden aan de buitenzijde en vierden de Eucharistie in de 1.000 jaar oude crypte. Aansluitend kregen ze een rondleiding in de kathedraal, waarbij mgr. Woorts de achtergronden schetste van de bekendste glas-in-loodramen, deels ook uit de 12de en 13de eeuw.
De kathedraal van Chartres werd in zijn huidige romaanse en gotische vorm in dertig jaar gebouwd (tussen 1190 en 1220). De kathedraal, een grotere versie van eerdere kathedralen op dezelfde locatie, trok pelgrims van heinde en verre en werd vooral beroemd om haar omvang, het beeldhouwwerk (binnen en buiten) en de prachtige glas-in-loodramen. Deze ramen werden betaald met giften van pelgrims, adellijke weldoeners en kooplieden. Beroemd is het ‘Chartres-blauw’ dat in de glas-in-loodramen werd gebruikt, dit was in die tijd de duurste kleur om te gebruiken.
De kathedraal werd vernoemd naar Maria. Nadat Karel de Kale in het jaar 876 de kerk een stukje gewaad schonk van Maria, de ‘Voile de la Vièrge’, werd Chartres een bedevaartsoord. Tot 1858 – het jaar van de verschijningen van Maria aan de H. Bernadette Soubirous – was de kathedraal van Chartres hét belangrijkste bedevaartoord van Maria in Frankrijk.
Mgr. Woorts gaf voorafgaand aan de Eucharistieviering buiten onder meer toelichting bij de romaanse ‘koninklijke ingang’ uit de 12de eeuw. Deze heeft als hoofdmotief Christus de Albeheerser in de hemelse mandorla tussen de vier wezens uit de Apocalyps. Deze verwijzen naar de vier evangelisten.
Daarna daalden de pelgrims de trappen af naar de crypte. In de viering herinnerde mgr. Woorts er in zijn preek aan dat de kathedraal van Chartres “is opgericht vanwege een reliek dat van het kleed van Maria zou zijn. Dat kleed mag ons verwijzen naar de mantel van haar liefde, haar liefde voor God, voor onze Heer Jezus en voor ons. Zeker ook als er bitterheid, smart, lijden in ons leven is, dan wil Maria ons vertroosten.”
“Maria is in het bijzonder geliefd door God,” zo zei mgr. Woorts. “Zij is dan ook degene die Hij uitverkiest om de moeder te worden van Zijn Zoon, waartegen zij van harte ‘ja’ zegt. Hoe vaak en hoe mooi is het de eeuwen door niet verbeeld, zowel die uitverkiezing, de annunciatie, de aankondiging van Christus’ geboorte alsook dat Hij geboren is en door Maria gedragen wordt, op schoot of op de arm. De meest bekende en kostbare afbeelding van Maria met Kind hier in de kathedraal is het glas-in-loodraam van ‘Notre Dame de la belle Verrière’ – ofwel ‘Onze Lieve Vrouw van het mooie glasraam’. Het is een raam dat nog afkomstig is uit de vorige romaanse kathedraal en dateert uit de 12de eeuw. Uniek dat het bewaard gebleven is! We zien Maria op een zetel met een prachtig blauw kleed. En op haar schoot zit Christus, niet als een kindje maar als de jonge leraar Gods. Maria brengt ons, toont ons Hem die de vleesgeworden Wijsheid is. Maria met Christus als jonge Leraar op schoot wordt genoemd: de zetel der Wijsheid. Zij is de ‘Zetel van de Wijsheid’ die Christus is, ja, die God zelf is.” Wat mgr. Woorts daarbij treft, is “de vriendelijke blik van Maria en Christus voor ons, hun glimlach. … Wij komen hier in de kathedraal van Chartres bij haar om ons omhuld te mogen weten door haar beschermende mantel, om haar hemelse glimlach te ontvangen, om met haar te gaan naar Christus en daarmee tot God zelf.”
Na afloop liepen de pelgrims langs een klein stukje van de mantel van Maria, die in de crypte wordt bewaard. Vervolgens verzorgde mgr. Woorts een rondleiding door de kathedraal, waarbij hij een aantal ramen van een toelichting voorzag. Daarna konden de pelgrims op eigen gelegenheid nog enige tijd de kathedraal bezichtigen.
Harrie Huis in ‘t Veld uit de Sint Franciscusparochie (Apeldoorn e.o.) neemt met zijn vrouw deel aan deze bedevaart. Hij is van huis uit bouwkundige en daarin ligt ook de belangrijkste reden om mee te gaan, vertelt hij: “Ik heb in mijn loopbaan onder meer twaalf jaar les gegeven in de geschiedenis van de bouwkunst. Daarbij heb ik veel kathedralen bouwkundig besproken. Het leek me een mooie aanvulling om me eveneens in de religieuze kant van de gebouwen, zoals de beelden en de glas-in-loodramen, te verdiepen. De deskundigheid en begeleiding vanuit het bisdom waren in mijn keuze ook belangrijk.”
Het is de eerste keer dat Huis in ‘t Veld deze grote Franse kathedralen ziet, al bezocht hij wel kathedralen als de Sint Jan in Den Bosch en kent hij de bouwconstructies van de dia’s die hij destijds voor zijn lessen gebruikte. Toch zijn het niet de kathedralen zelf die tot nu toe de meeste indruk op hem maakten. “Het klinkt misschien gek, maar dat was de viering in Nevers, in die kleine kloosterkapel bij de schrijn van Bernadette. Het was een ontwapenende ervaring om daar te vieren. Het imposante van de kerkgebouwen raakt mij minder, waarschijnlijk omdat ik weet wat het allemaal heeft gekost – financieel en aan inspanningen – om die gebouwen in enkele decennia neer te zetten.”
Het vieren van de Eucharistie met deze groep is voor mgr. Woorts en vicaris Cornelissen een feest, zo merkt hij op. “En als we dan zoals vandaag met de pelgrims in de crypte zitten onder de kathedraal om samen de Eucharistie te vieren, dan vind ik dat ook echt een verrijking.”