Het Aartsbisdom Utrecht heeft de aanvraag van de Yad Vashem-onderscheiding voor kardinaal Jan de Jong heropend. Dit is gebeurd op basis van nieuw archiefonderzoek, uitgevoerd door postdoc-onderzoeker dr. Joep van Gennip van Tilburg University.

In april 2018 werd de aanvraag door kardinaal Eijk ingetrokken, omdat er vermoedens waren geuit dat officiaal Felix van de Loo, een naaste medewerker van kardinaal De Jong, de rechtsgang tegen zijn neef Wilhelm van de Loo, een beruchte SS’er die in juni 1949 de doodstraf had gekregen, wilde beïnvloeden door zijn netwerk aan te wenden om hem te redden van het vuurpeloton. In dit verband kwam ook de cruciale vraag op of De Jong hierbij betrokken was. Daarom zette het aartsbisdom de Yad Vashem-aanvraag stil, om te voorkomen dat kardinaal De Jong en Yad Vashem door de discussie in opspraak zouden komen.

Historicus Van Gennip heeft sindsdien echter een aantal brieven gevonden die overduidelijk aantonen dat kardinaal De Jong, ondanks een verzoek daartoe van een kampaalmoezenier, niet van plan was om een gratieverzoek voor Wilhelm van de Loo en twaalf andere katholieke ter-dood-veroordeelden te richten aan de toenmalige minister van Justitie Wijers. Letterlijk schrijft kardinaal De Jong in december 1949 aan deze aalmoezenier: “Na overweging van uw verzoek dd. 2 dezer, delen wij u mede – na overleg met o.a. Mgr. [Felix] van de Loo – dat wij geen aanleiding vinden om een gratie-verzoek in te dienen: de feiten zijn te erg, en overigens betwijfelen wij, of de gezinnen er door gebaat zouden worden.”

Ook ruim een half jaar later (in september 1950), terwijl het hoger beroep tegen Wilhelm van de Loo nog liep bij de Bijzondere Raad van Cassatie, adviseerde hoofdaalmoezenier voor de justitiële inrichtingen Kroon kardinaal De Jong met klem om niet in te gaan op een audiëntieverzoek gedaan door de echtgenote van Wilhelm van de Loo. Kroon laat De Jong weten: “Bij een nadere beschouwing wil het ons voorkomen, dat haar man ons voor zijn wagentje wil spannen om bepaalde oogmerken, die hij zich gesteld heeft, voor zijn eigen zaak te bereiken. Alhoewel wij niets liever zouden wensen dan een verzachting van de strafmaat ten aanzien van de politieke delinquenten, menen wij toch, dat in dit geval het recht zijn beloop moet hebben.” Toch kwam Van de Loo er op basis van een psychologisch rapport ‘genadig’ van af, toen de advocaat-fiscaal (aanklager) de Raad in 1951 adviseerde om zijn straf om te zetten in een gevangenisstraf met dwangverpleging.

De brieven die Van Gennip ontdekte, zijn openbaar en aanwezig in het archief van het aartsbisdom, dat gedeponeerd is in Het Utrechts Archief. Het Aartsbisdom Utrecht is verheugd dat hiermee een pijnlijke suggestie is rechtgezet en heeft daarom de aanvraag voor een Yad Vashem-onderscheiding voor kardinaal De Jong heropend.