Projecten in parochie H. Drie-eenheid

Kardinaal Eijk en hulpbisschop Hoogenboom brachten op 17 februari een diaconaal werkbezoek aan projecten binnen de parochie H. Drie-eenheid (IJsselstein e.o.). Zij werden vergezeld door Trees Versteegen (diaconaal werker van de regio en teamleider van de Diocesane Kerkelijke Caritas Instelling). Op het programma stonden bezoeken aan een dagopvang voor kwetsbare ouderen, een Pastoraal Café en de Stichting Kerken en Psychiatrie plus een rouwgroep. Het programma werd afgesloten met een ontmoeting en maaltijd met enkele Roma families.

In de kantine van de Benschopse sporthal schoof kardinaal Eijk aan bij een extra samenkomst van ‘de Warmtebron’. Deze dagopvang is opgericht met als doel eenzame ouderen in Benschop en omgeving één keer per week een gezellige dag te bieden, inclusief een warme maaltijd. De Warmtebron is een initiatief van Ans van den IJssel. Toen zij haar baan verloor, wilde ze iets zinvols doen en al snel was het idee voor deze dagopvang geboren. Samen met Annemiek van Vliet zette zij de Warmtebron op.

Kardinaal Eijk was blij met de ontmoeting. “In het kader van Vormselvieringen heb ik vaak ontmoetingen met de jeugd, maar het is mooi om vandaag ook ouderen te ontmoeten,” zo zei hij. “Met werkbezoeken als deze willen we het belang van diaconale activiteiten onderstrepen. Ik ben onder de indruk van dit bijna professioneel aangepakte initiatief. Ik wil u dan ook veel zegen wensen bij uw belangrijke werk. Ga zo door.”
In het aansluitende gesprek vertelden de gasten hoezeer ze zich thuis voelen in deze dagopvang. “Mijn man overleed een aantal jaren geleden, toen werd het erg stil en eenzaam. Ik ben hier dan ook niet meer weg te slaan,” aldus één van de gasten. “Het is een soort huiskamergevoel,” omschreef een ander de bijeenkomsten voor maximaal 14 gasten.

Aansluitend werd een bezoek gebracht aan het Pastoraal Café Nieuwegein, een plaats waar mensen met een psychiatrische achtergrond over zingeving en geloof kunnen praten. Na een video over dit initiatief van de Stichting Kerken & Psychiatrie gaven Pieter Quakkelaar en dominee Anne-Marie van der Plaat (beiden van de PKN) vergezeld van enkele vrijwilligers in het stiltecentrum van de Emmauskerk uitleg. Het Pastoraal Café bestaat al ruim tien jaar en biedt bezoekers eens per maand de gelegenheid voor gesprek en ontmoeting. Na een kopje koffie is er in het stiltecentrum een moment van bezinning: een gebed, een Bijbelverhaal, een gedicht en muziek. Eén van de pastorale krachten is hierbij betrokken. Daarbij wordt ook de actualiteit in het eigen leven en de wereld betrokken. De viering eindigt met een zegen, waarna er nog gelegenheid is voor een kopje koffie. Het café heeft een vaste groep van vijf tot twaalf bezoekers.

Het bijwonen van ‘gewone vieringen’ is voor deze doelgroep vaak niet mogelijk, vertelde Van der Plaat. “Die vieringen zijn vaak te vroeg, deze mensen hebben vaak slaapstoornissen en gebruiken veel medicijnen. Ook heeft zo’n viering vaak te veel prikkels.”
Quakkelaar vulde aan: “Maar we dringen niet op, therapeutiseren niet, evangeliseren niet. Een gesprek is mogelijk, maar alleen als daar expliciet om gevraagd wordt.” Mensen komen vooral via huisartsen, psychologen en de instelling Altrecht. “Daar liggen folders, maar de deelnemers nemen soms ook zelf nieuwe gasten mee.” Inmiddels heeft dit café navolging gevonden in onder meer Houten en Zeist. Kardinaal Eijk dankte de medewerkers van het Pastoraal Café voor hun “belangrijke en mooie werk.”

Margreet van Angelen en Marianne van den Boogaard zijn twee van de zes vrijwilligers die betrokken zijn bij de Rouwgroep Nieuwegein. Allen zijn ze getraind in rouwbegeleiding en bieden ondersteuning aan mensen die een kind, vriend, ouder of partner hebben verloren. De groep begeleidt twee maal per jaar een lotgenoten gespreksgroep van maximaal acht deelnemers in acht bijeenkomsten. Van Angelen: “Je ziet dat er in de rouwverwerking steeds meer haast is. Soms melden mensen zich al na enkele weken, terwijl we eigenlijk deelnemers het liefst pas zien als ze een jaar geleden iemand zijn verloren. Wel is er eens in de maand een wandelgroep voor deelnemers die nog maar kort in de rouw zijn. Ook verzorgen we twee keer per jaar een terugkomdag voor deelnemers.”
Van den Boogaard schetste kort de bijeenkomsten, waarbij ruimte is voor allerlei emoties. Eén van de bijeenkomsten is in het stiltecentrum. Van Angelen: “In die ruimte kun je luisteren naar wat er leeft in je hart. Na een moment van stilte wordt het Emmausverhaal verteld, waarin Jezus luistert naar de rouw van de mannen die op weg zijn naar Emmaus. De deelnemers kunnen in het midden van de ruimte een kaarsje plaatsen bij één van de stenen met tekst, waarna ze hun keuze toelichten. Er komen dan prachtige verhalen naar boven.”

Deelnemers hoeven niet gelovig te zijn, maar in de rouw komt vaak het klassieke geloof in de verrijzenis van de ziel weer naar boven, zo merken de begeleiders.
Het wordt wel moeilijk om de doelgroep te bereiken. Dit is een landelijke trend, zo merkt ook het Landelijk Steunpunt Rouw (LSR) dat onderzoek doet naar de oorzaken van de terugloop. Kardinaal Eijk en mgr. Hoogenboom waren onder de indruk: “We hebben al veel facetten van diaconie gezien, maar met rouwverwerking hadden we nog niet zo intens kennisgemaakt.” Mgr. Hoogenboom vond het mooi dat deze groep “steeds maar weer de kracht opbrengt om met een nieuwe groep het rouwproces in te gaan.”

Het diaconaal werkbezoek eindigde bij het parochiecentrum naast de Nicolaaskerk te Nieuwegein. Daar verzorgde een tweetal Romagezinnen samen met pastoraal werker Hans Oldenhof een maaltijd. Daarbij schoof ook pater Jan van der Zandt aan, de landelijk pastor voor woonwagenbewoners. Roma maken al lange tijd deel uit van Nieuwegein: in 1978 verhuisden 17 families, afkomstig van de Balkan, naar Nieuwegein. Deze groep bestaat inmiddels uit zo’n 400 mensen. Ze zijn niet katholiek maar oosters-orthodox, maar bidden in de kapellen en halen bij de parochie hun wijwater.

Hans Oldenhof heeft zich de afgelopen jaren ingespannen voor de Romagemeenschap, vertelde hij. “Pater Van der Zandt zocht intermediairs, mensen die tussen de Romagemeenschap en de burgersamenleving in kunnen staan. Zo konden we ook beter omgaan met de hulpvragen vanuit deze groep. Die concrete hulvragen waren vaak de eerste aanleiding voor contact, maar inmiddels heeft zich dat verdiept en heb ik steeds meer mensen leren kennen.” Want al is er de afgelopen decennia vooruitgang geboekt, er bestaan in de Romagemeenschap nog veel problemen: met justitie, schulden, werkloosheid, geen diploma’s, geen perspectief.
De aanwezige Roma vertelden vervolgens hoeveel Oldenhof voor hen had gedaan. Kardinaal Eijk sloot de avond af met een gebed waarin hij bad om Gods steun voor de Roma.