Nieuws DDW

Bij bezoeken aan PCI’en van het aartsbisdom komen steevast actuele ontwikkelingen aan de orde.

Bijdragen DDW aan de Diaconale Nieuwsbrief

Mededelingen DDW september 2024
Bij mijn aantreden als diocesaan diaconaal werker was het bezoeken van alle PCI-besturen en hun werkgroepen in het Aartsbisdom een speerpunt. Dit is nog altijd onveranderd. Idealiter bezoek ik PCI-besturen jaarlijks en op verzoek vaker. In meerderheid is dit gelukt, maar er blijft natuurlijk altijd iets te wensen over. Het lukt in een aantal gevallen niet een eerste kennismaking en vervolgens jaarlijks een werkbezoek te realiseren.

Tijdens verschillende werkbezoeken komen verschillende thema’s, maar ook problematiek en vragen op tafel waar PCI-besturen en -vrijwilligers mee kampen.

Ondertalligheid
Verschillende PCI’en kampen met ondertalligheid van bestuur en/of vrijwilligers voor werkgroepen. Dit betekent dat zij niet altijd de vorm en inhoud aan Caritas kunnen geven die zij in het geval van voltalligheid hadden nagestreefd. Ondertalligheid van bestuur en vrijwilligers leidt vaak tot een reactieve houding. Ik bedoel daarmee te zeggen dat in dergelijke situaties voornamelijk wordt geacteerd op individuele zorgvragen. Ondertalligheid is niet uitnodigend voor een PCI om nieuwe initiatieven op te pakken.

Zorgvragen
Een PCI is geen hulpverlenende instantie. Caritas staat voor zorg voor medemensen. Individuele zorgvragen blijven door allerlei maatschappelijke ontwikkelingen in aantal achterwege. Het lijkt o.a. door privacywetgeving zoals AVG steeds moeilijker om de doelgroep te vinden en te benaderen. In toenemende mate zijn PCI’en aangewezen op toeleiding. Toeleiding komt uit het concept ‘bemoeizorg’waarbij zorgmijders met name in de GGZ actief benaderd worden. Om deze toeleiding aangepast aan de doelgroep van de PCI vorm te geven, zijn er verschillende mogelijkheden. Afhankelijk van de aard van de zorgvraag kan naar een gepaste vorm van toeleiding worden gezocht.

Projecten
Terugloop van het aantal individuele zorgvragen vraagt om een andere aanpak om de doelgroep te bereiken. Het opstarten van een project is daartoe een mogelijkheid. Niet alle PCI’en hebben de middelen en mogelijkheden om dit te realiseren.

Diaconie
Caritas maakt deel uit van diaconie. Zij heeft niet in alle parochies de aandacht die ze verdient. In een tijd van secularisatie, kerksluitingen en schaalvergroting van parochies moeten soms moeilijke keuzes worden gemaakt. Deze keuzes komen diaconie en Caritas niet altijd ten goede. Een functionerend diaconaal netwerk in een parochie kan bijdragen aan toeleiding van zorgvragen naar een PCI.

Parochie
Het jaarlijks overleg tussen PCI en parochiebestuur blijft soms achterwege of men vindt het moeilijk concrete agendapunten te benoemen voor deze bijeenkomst. De vraag wie het initiatief neemt voor het realiseren van deze bijeenkomst ligt geregeld op tafel.

Naamsbekendheid
Alle goede initiatieven en ideeën ten spijt: er blijkt nog altijd een wereld te winnen als het op naamsbekendheid aankomt. Velen weten nog niet van het bestaan van Caritas, of zij weten de weg naar een PCI niet te vinden. In het Aartsbisdom ontplooien verschillende PCI’en initiatieven om toegankelijk te zijn en naamsbekendheid te genereren.

Digitalisering
De samenleving digitaliseert in toenemende mate. Het positieve is dat bestaande processen door de spreekwoordelijke druk op de knop snel en soepel verlopen en dat er minder mensen (vrijwilligers) nodig zijn om een proces succesvol te laten verlopen. Het risico is dat de persoonlijke benadering en contacten naar de achtergrond verdwijnen. In het Aartsbisdom is een aantal PCI’en bezig met het digitaliseren van zorgvragen, waarbij zij er alles aan doen om aandacht te houden voor de persoon achter de vraag.

Uitwisseling gedachten en ideeën
PCI’en hebben behoefte om ideeën en gedachten uit te wisselen. De thema- en ontmoetingsdag in het Titus Brandsma Huis in Deventer, dit jaar op 23 november, biedt daartoe de mogelijkheid. In mindere mate wordt gebruik gemaakt van de mogelijkheid om contact te zoeken met een of meerdere PCI’en uit omliggende parochies.

Als DDW ontvang ik graag informatie over bijzondere initiatieven of acties, zodat deze kunnen worden geplaatst op de website van het Aartsbisdom onder de knoppen nieuws PCI en projecten. Deze informatiestroom blijft helaas wat in gebreke en dat is jammer, want melding en publicatie voorzien deels in de behoefte aan het uitwisselen van ideeën. Daarom nogmaals de oproep: stuur mij uw informatie! Dit kan naar diaconaalwerker@aartsbisdom.nl.

Bijeenkomst PCI Titus Brandsma Huis Deventer
Op zaterdag 23 november vindt de thema- en ontmoetingsbijeenkomst voor PCI’en van het Aartsbisdom plaats in Deventer. Vier PCI’en zullen hun ervaringen met het genereren van naamsbekendheid en/of digitalisering presenteren. Naast informele ontmoeting zal er in kleinere groepen uitwisseling plaatsvinden. Het verdere programma wordt t.z.t samen met de uitnodiging verstuurd.

Diaconale startzondag
In sommige parochies wordt een diaconale startzondag georganiseerd. Ik heb het genoegen gehad een bijdrage te mogen leveren aan de diaconale startzondag van de Eusebiusparochie in Arnhem e.o.. Elders op deze pagina is een bericht hierover geplaatst.

Diaconale startzondag met diaken Van Vilsteren
Diocesaan diaconaal werker diaken Tom van Vilsteren verzorgde op 1 september 2024 een presentatie bij gelegenheid van de diaconale startzondag in de St. Eusebiusparochie (Arnhem en omstreken). De titel van de presentatie was ‘communitate valemus’ (samen zijn we sterk). Diaken Van Vilsteren was twintig jaar in dienst bij Defensie. Als krijgsmacht aalmoezenier ging hij onder meer mee op missies naar Irak en Afghanistan. Sinds 2015 stond hij aan het hoofd van de Rooms-Katholieke Geestelijke Verzorging.
In zijn presentatie bracht Van Vilsteren naar voren hoe presentie en participatie werken in het uitgesproken diaconale veld dat de krijgsmacht is. Vervolgens maakte hij een vergelijking met de diaconale praktijk in de parochie. Met andere woorden: hoe kunnen we ons voordeel doen met de in de krijgsmacht geleerde lessen voor de diaconale praktijk in een parochie? Diaconie laat zich prima definiëren in een aantal kernwoorden. Het vier C-model (compensatie, correctie, coördinatie en communicatie) en vier D-model (dienen, delen, doen en durven) zijn hier voorbeelden van. De aanwezigen konden zich vinden in de gedachte dat het bij diaconie gaat om barmhartigheid, gerechtigheid en verzoening. Met de krijgsmacht in gedachten zou de strijd tegen onrecht in het diaconaal handelen niet moeten worden geschuwd. Het strijden past natuurlijk in het streven naar gerechtigheid. Als zorg noemden de aanwezigen dat bewegingen als Caritas en Vincentius ten onder dreigen te gaan ten opzichte van een toenemend aantal landelijke organisaties, geleid door een betaald kader met een aanbod dat in alle tekorten lijkt te voorzien. Van Vilsteren: “We kunnen terugzien op een zinvolle diaconale startzondag in de St. Eusebiusparochie.”

Nieuwe animatiefilm in de maak
Er komt een vervolg op de eerste animatiefilm over de werkwijze van PCI. Deze nieuwe film gaat in op de werkwijze van PCI’en op locatie en de ondersteuning die zij daarbij van de diaconaal werker kunnen verwachten. In deze animatie zal stil worden gestaan bij de manieren van toeleiding van hulpvragen, individuele en projectmatige hulpverlening. Het script voor het vervolg ligt klaar, zodat de tekenaar en de editor aan de slag kunnen. De bedoeling is dat deze nieuwe animatiefilm tijdens de ontmoetingsdag voor PCI’en op 23 november in het Titus Brandsma Huis in Deventer wordt gepresenteerd.

Ariëns Prijs voor Diaconie 2025
Als diaconaal werker maak ik deel uit van de jury van de Ariëns Prijs voor Diaconie. Deze prijs wordt medio oktober 2025 toegekend aan een PCI of diaconale groep die zich inzet voor een diaconaal project of initiatief. De tweede helft van dit jaar wordt er gezocht naar deze initiatieven. Via mailings zal PCI’en en diaconale werkgroepen worden gevraagd om een project waarmee zij bezig zijn te laten nomineren. Vooruitlopend daarop is het misschien een goed idee om alvast na te denken over een eventuele nominatie. Nadere informatie wordt verstrekt door diaconaal werker Tom van Vilsteren.

PCI-fusies
Op 1 januari 2025 worden er in het Aartsbisdom Utrecht twee fusies verwacht in PCI-kringen. PCI Sint Joris uit Almelo en PCI Sint Elisa uit Almelo zullen met ingang van die datum één PCI-bestuur vormen. Datzelfde geldt voor PCI Sint Lucas uit Leusden en PCI Sint Maarten uit Zeist. Momenteel worden er voorbereidingen getroffen die aan het einde van het jaar leiden tot decreten, zodat de fusies hun beslag kunnen krijgen.

Ontmoetingsdag voor PCI-besturen en vrijwilligers op 23 november 2024
Net als het afgelopen jaar zal er op 23 november 2024 een ontmoetingsdag voor PCI-besturen en vrijwilligers plaatsvinden in het Titus Brandsma Huis in Deventer. Het thema voor deze bijeenkomst is digitalisering en naamsbekendheid. Inmiddels zijn de vooraankondigingen voor deze bijeenkomst verzonden. De definitieve agenda en uitnodiging volgen later.

Werkbezoeken DDW
Het aantal PCI-besturen dat heeft gereageerd op mijn verzoek voor een werkbezoek in 2024 neemt nog steeds toe. Mocht u nog niet hebben gereageerd dan hoor ik graag van u. Er is contact met alle PCI’en in het Aartsbisdom Utrecht maar op een enkele locatie heeft een bezoek naar aanleiding van mijn verzoek van vorig jaar nog niet plaatsgevonden. Daarentegen zijn verschillende PCI’en al een aantal keren bezocht.
Voor de volledigheid is het goed te weten dat het mijn bedoeling is iedere PCI één keer per jaar te bezoeken. Daarnaast kunnen in overleg meerdere bezoeken plaatsvinden voor bijvoorbeeld inspiratiebijeenkomsten, werkgroep bijeenkomsten en fusiebesprekingen.

‘Ik ben omdat wij zijn’: diaconale Inspiratiedag
Diocesaan diaconaal werker Tom van Vilsteren bezocht op zaterdag 9 maart 2024 een door Kansfonds georganiseerde landelijke Inspiratiedag in Hilversum. Kansfonds hield voor de zesde keer deze dag samen met Actioma, Huis van Dominicus en KRO-NCRV. Deze Inspiratiedag is er voor mensen die zich vanuit diaconale overwegingen inzetten voor hun medemens. Het thema van deze dag was: ‘Ik ben omdat wij zijn’. Lees hier zijn verslag.

DERDE UPDATE Samen Erop Vooruit (SEV) (oktober 2023)
Ten behoeve van het SEV-project is op landelijk niveau een intern coördinator geworven. Deze heeft als kerntaak het binnen de Rooms-Katholieke Kerk begeleiden van lokale invulling van het programma Samen Erop Vooruit. De intern coördinator ondersteunt parochies en vrijwilligers om de door de overheid niet bereikte burgers te vinden. Deze mensen kunnen naar www.geldfit.nl en een telefonische hulplijn verwezen worden. Of zij kunnen op locatie bij een hulploket of aan tafel bij de hulpvrager thuis geholpen worden. Het gaat daarbij om het bereiken en helpen van zoveel mogelijk mensen om financiële voorzieningen te benutten en het begeleiden naar niet-financiële hulp. Dit doel wordt bereikt door de parochies te informeren, enthousiasmeren, toe te rusten met materialen en instructies.

Per 1 oktober 2023 is de heer Harry Nijhuis bereid gevonden invulling te geven aan deze functie. Voor vragen over of ondersteuning bij de uitvoering van het project, kan telefonisch (06 18756666) of per e-mail (h.nijhuis@lumenchristi.nl) contact met hem worden opgenomen.

TWEEDE UPDATE Samen Erop Vooruit (SEV) (september 2023)
Op 21 september 2023 is een brief verzonden aan de besturen van parochiële caritasinstellingen, caritas werkgroepen en contactpersonen van diaconale projecten in het Aartsbisdom Utrecht. Deze bevat een nadere toelichting op het project Samen Erop Vooruit door Hans Oldenhof, lid van het Officium Caritatis die namens de R.-K. Kerk deel uitmaakt van het bestuur van SchuldHulpMaatje. Ook staat in deze brief dat diocesaan diaconaal werker Tom van Vilsteren (e-mail: diaconaalwerker@aartsbisdom.nl) de contactpersoon binnen het Aartsbisdom Utrecht is voor het project Samen Erop Vooruit.

Klik hier voor de brief van mgr. Hoogenboom en de toelichting van Hans Oldenhof

UPDATE Samen Erop Vooruit (SEV) (september 2023)
Het project SEV (Samen Erop Vooruit), geïntroduceerd door Schuldhulpmaatje bij het Officium Caritatis, het landelijk orgaan voor Caritas, heeft de nodige vragen opgeroepen. Deze vragen zijn voornamelijk terug te brengen tot communicatie over het project en de implementatie hiervan bij parochies. Allereerst de communicatie. In eerste aanleg is een schrijven over het project gericht aan PCI-besturen en parochiesecretariaten. Er is verzuimd pastoresteams te benaderen. Parochiesecretariaten hebben, nadat zij de brief over SEV hebben ontvangen, bij parochiebesturen gevraagd wat te doen met deze informatie. Parochiebesturen konden deze vraag niet beantwoorden omdat de pastoor als voorzitter van het parochiebestuur niet gekend is in het project. Geconstateerd is dat de in de brief opgenomen flyer niet of nauwelijks bruikbaar is. Voor het slagen van het project is beter PR materiaal nodig. Wat implementatie betreft, is gebleken dat de bedoeling van het project bij velen niet duidelijk is. Schuldhulpmaatje is als initiator van het project op zoek naar wijzen van toeleiding. Zij zoekt een ingang om al in een vroeg stadium mensen te traceren die in de schulden dreigen te geraken. De gedachte is dat PCI’en maar ook parochies kennis hebben van deze doelgroep en op deze wijze een bijdrage kunnen leveren aan eventuele toeleiding naar Schuldhulpmaatje. Schuldhulpmaatje is op zoek naar locaties waar zij gemakkelijk entree hebben, bijvoorbeeld bij een inloophuis of parochiecentrum. Inmiddels heeft er een gesprek plaatsgevonden tussen de projectleider van SEV en ondergetekende (diocesaan diaconaal werker Tom van Vilsteren). De projectleider gaat zorg dragen voor PR materiaal en heeft beterschap beloofd wat betreft de communicatie met belanghebbenden. Een aantal parochies verspreid over het bisdom zal naar aanleiding van de brief over SEV, die ondertekend is door mgr. Hoogenboom, persoonlijk worden benaderd door de projectleider. Zodra communicatie en implementatie over het SEV-project op gang zijn gekomen, zal ik hier nader over berichten.

Naar een nieuw PCI-bestuur binnen de parochie St. Franciscus
De PCI-besturen van de voormalige Franciscus en Clara parochie uit Twello e. o en de voormalige Emmaüsparochie uit Apeldoorn zijn besprekingen begonnen om te komen tot een PCI-bestuur voor de St. Franciscusparochie. De bedoeling is een bestuur samen te stellen waarin vertegenwoordigers zitten uit beide voormalige parochies. De eerste besprekingen zijn positief en in een goede sfeer verlopen. Zodra duidelijk is wie het nieuwe bestuur willen en kunnen gaan vormen, zal er verder worden gesproken over inhoudelijke afstemming en werkwijze. Als er nieuwe ontwikkelingen zijn, zullen deze worden meegenomen in deze rubriek.

Samen Erop Vooruit (SEV)
Op dit moment hebben zo’n 5 miljoen mensen financiële problemen in ons land. Een groot deel van deze mensen vindt de hulp niet die voor hen is bedoeld. Er zijn namelijk verschillende toeslagen en potjes beschikbaar die nog onvoldoende worden gebruikt. De Rooms-Katholieke Kerk in Nederland gaat hier de komende tijd aandacht aan geven door aan te sluiten bij de samenwerkingsactie ‘Samen Erop Vooruit’.

Toeleiding zorgvragen
Een veel voorkomend thema is de toeleiding van zorgvragen naar PCI’en. Toeleiding laat zich omschrijven als de weg die een zorgvraag gaat, beter gezegd: hoe komen zorgvragen terecht bij een PCI? Hier spreken we niet over hulpvragen maar over zorgvragen omdat wij zorg voor elkaar hebben. Ieder mens heeft behoefte aan zorg. Als het zelfzorgvermogen kleiner is dan de behoefte aan zorg, kan er niet meer, of minder goed in eigen zorg worden voorzien en is er sprake van een zelfzorgtekort. Zorgvragen ontstaan bij aanwezigheid van een zelfzorgtekort. Zorg wordt belangeloos en zonder uitzondering aan eenieder verleend die daar behoefte aan heeft. Dit is een domein waarbinnen PCI’en op immaterieel en materieel gebied een aanbod hebben.

Diverse PCI’en geven aan dat het aantal individuele zorgvragen beperkt is of terugloopt. Als redenen worden onder andere genoemd de wet op de privacy, onbekendheid met caritas, verschillende organisaties die zich met armoedebestrijding bezighouden, schaamte van degene die zorg behoeft en terugloop van het aantal beschikbare vrijwilligers. De uitdaging is met soms beperkte middelen te zoeken naar een oplossing. In het aprilnummer (2023) van het bisdomblad ‘Op Tocht’ is een artikel opgenomen onder de titel ‘Plus Minus’. Hierin wordt een aanzet gegeven hoe met minder vrijwilligers hetzelfde werk of misschien wel meer kan worden verzet. In datzelfde artikel wordt betoogd dat diaconale werkgroepen een bijdrage kunnen leveren bij toeleiding van zorgvragen.

Tot slot een voorbeeld van digitale toeleiding. PCI Amersfoort heeft een zeer toegankelijke laagdrempelige website (www.caritasamersfoort.nl) als het gaat om toeleiding van zorgvragen. Het is een voorbeeld dat wellicht navolging verdient.

Gedragscode
In de tweede helft van 2023 wordt er in het Aartsbisdom Utrecht een gedragscode gepresenteerd voor vrijwilligers die werkzaam zijn binnen een parochie. In ieder vicariaat zullen twee bijeenkomsten worden belegd alwaar toelichting zal worden gegeven op de gedragscode. Het doel van deze gedragscode is: Bevordering van de sociale veiligheid binnen de R.-K. Kerk en correct en professioneel omgaan met elkaar en anderen. De gedragscode geeft heldere kaders voor degenen die als vrijwilliger werkzaam zijn binnen de R.-K. Kerk.