Juni 2022

Er is er één jarig

Dat kun je wel zien dat is Utrecht. Mijn woonplaats viert in 2022 dat zij 900 jaar stadsrechten heeft – op 2 juni 1122 schonk keizer Hendrik V deze rechten aan de Utrechters. Op 2 juni jl. begonnen de feestelijkheden en t/m 11 november worden er allerlei activiteiten georganiseerd in de Domstad, voor en door de inwoners. Want het zijn de inwoners die de stadshistorie levend maken. Zonder inwoners is een stad slechts een verzameling goedgeplaatste stenen.

In het programma ‘Utrecht 900 jaar’ is dan ook ruimschoots aandacht voor enkele prominente Utrechters. Eén van hen viert dit jaar bovendien zelf een verjaardagsfeestje. Dat is paus Adrianus VI, die 500 jaar geleden (in 1522) als enige Nederlander ooit tot paus werd gekozen. Hij werd als Adriaan Floriszoon Boeyens in 1459 in de Brandstraat te Utrecht geboren. Nu nog herinnert in Utrecht het prachtige Paushuize aan hem. Hij liet dit vanaf 1517 bouwen voor zijn oude dag maar zette er nooit een voet over de drempel.

Museum Catharijneconvent zet de viering van ‘Utrecht 900 jaar’ luister bij met een kleine expositie over deze paus. Een aantal objecten dateert uit zijn pausschap, zodat de bezoeker heel dichtbij Adrianus en zijn wereld komt. Hij werd paus onder zeer moeilijke omstandigheden: er was veel corruptie in de Kerk, de Reformatie kwam sterk op, het Vaticaan was bijna failliet, er was onenigheid tussen de Europese vorsten en de Turken stonden aan de poort van Europa. Paus Adrianus werd bovendien vanaf de start gewantrouwd door de Romeinen, die hem maar een vreemde sobere snuiter uit Holland vonden.

Uiteindelijk was Adrianus slechts 14 maanden paus, in die korte periode heeft hij niet veel kunnen bereiken. Dat zorgde ervoor dat hij bij sommigen te boek kwam te staan als een mislukkeling, maar dit is niet terecht. Paus Adrianus was wel degelijk een bekwame paus met goede hervormingsplannen, zoals de expositie in Museum Catharijneconvent laat zien. Overigens staat niet alleen Museum Catharijneconvent dit jaar stil bij paus Adrianus VI: het Aartsbisdom Utrecht organiseert in het najaar een symposium over deze paus.

Wie in de feestelijkheden rond het 900-jarig bestaan van de stad Utrecht uiteraard niet mag ontbreken, is stadspatroon Sint Maarten (Martinus van Tours). Daarom wordt op 3 en 4 juli op initiatief van de Universiteit Utrecht het zomerfeest van Sint Maarten gevierd. Sint Martinus is vooral bekend van het Sint Maartensfeest op 11 november, dat elk jaar uitgebreid wordt gevierd. Maar in de Middeleeuwen was het zomerfeest van Sint Maarten ook een belangrijke happening, aldus de universiteit.

Dit zomerfestival heeft als thema ‘Het wonder van Sint-Maarten – de gelukkige stad’ en stelt de betekenis van Sint Maarten voor de inwoners van Utrecht centraal, in de Middeleeuwen en nu. Onderdeel is de uitvoering door het Gregoriaans Koor Utrecht in de Domkerk van de muziek die bisschop Radboud van Utrecht (899-917) componeerde. Hij schreef deze muziek bij het verhaal hoe de inwoners van Tours dankzij de relieken van Sint Maarten de belegering door de Vikingen weerstonden. Dit verhaal moet voor bisschop Radboud extra betekenis hebben gehad: zelf moest hij immers voor de Vikingen vluchten naar Deventer waar hij zijn laatste jaren doorbracht. Dit Sint Maarten officie van Radboud staat in een fraai manuscript uit de 12de eeuw dat deze zomer is te bekijken in het Centraal Museum in Utrecht.

Het is al met al een bijzondere optelsom: een 900 jaar oude stad viert in de 21ste eeuw met een muziekstuk van een bisschop uit de tiende eeuw de blijvende betekenis van Sint Maarten – een heilige die zelf in de vierde eeuw leefde. Het geeft aan dat het geloof nog leeft in Utrecht. Ook anno 2022 zetten veel inwoners zich in voor de minder bedeelden, in navolging van Sint Maarten die zijn mantel deelde met een dakloze. Zolang er in Utrecht mensen zijn die leven in navolging van Christus en zo anderen tot steun zijn, heeft deze stad niet alleen een mooi verleden maar ook een prachtige toekomst voor zich.