Priester Anton ten Klooster (1983) van het Aartsbisdom Utrecht promoveerde op 6 juni cum laude aan de Tilburg School of Catholic Theology (TST). Onderwerp van zijn proefschrift: de zaligsprekingen van Jezus (uit de Bergrede in het Mattheüsevangelie), bezien vanuit de theologie van de heilige Thomas van Aquino.Ten Klooster noemde de promotie “intens” en kijkt er “met een buitengewoon goed gevoel op terug.” Hij krijgt na 1 januari een aanstelling voor 70 procent aan de TST en zal verder pastoraal assisteren in enkele parochies.

Vele familieleden, vrienden en collega’s uit het pastoraat waren voor zijn promotie naar Tilburg gereisd. Ook kardinaal Eijk en mgr. Hoogenboom waren erbij aanwezig. Kardinaal Eijk liet na afloop weten er “fier” op te zijn dat de promovendus de klus in slechts 3,5 jaar en niet vier heeft geklaard: “We zitten hier nu al met dit geweldige boek. Het is in een supersnelle tijd gegaan, dat heeft één van de opponenten ook gememoreerd.”

De basis voor Ten Kloosters proefschrift werd eigenlijk al gelegd in 2002, tijdens de Wereldjongerendagen in Toronto. Daar sprak paus Johannes Paulus II zijn vertrouwen uit in de honderdduizenden aanwezige jongeren. Ten Klooster was één van die jongeren die de paus toen hoorden zeggen: “Dierbare vrienden, de Kerk kijkt vandaag met vertrouwen naar jullie, en verwacht dat jullie de mensen van de zaligsprekingen zullen zijn.” Zestien jaar later verdedigde Anton ten Klooster zijn proefschrift waarvan die woorden het motto zijn.

Ontdekt manuscript
De zeven zaligsprekingen (zoals over de armen van geest, de treurenden en de zachtmoedigen) komen steeds terug in de carrière van Thomas van Aquino. Deze Middeleeuwse kerkleraar oefende zijn taak – de Bijbel uitleggen – uit op drie manieren, aldus Ten Klooster: “Eerst ging hij de Bijbel lezen, daarna disputeren, oftewel: discussies houden over de vragen die Bijbellezing oproept. De derde en laatste stap is het preken.” In zijn proefschrift houdt Ten Klooster in de uitleg van de zaligsprekingen die driedeling aan.
Voor zijn proefschrift putte Ten Klooster onder andere uit een manuscript dat in de jaren vijftig van de vorige eeuw werd ontdekt in de universiteitsbibliotheek van Bazel. Het zijn aantekeningen gemaakt tijdens een reeks colleges die Thomas van Aquino gaf over het Matteüsevangelie. Ten Klooster: “De relevante delen van die tekst waren nog niet ontsloten, een taak die ik uiteindelijk zelf op me heb genomen.”

Geluk
Thomas van Aquino zag de zaligsprekingen als een uitleg over wat geluk wel en niet is. Ten Klooster: “Uiteindelijk – dat is de vaste overtuiging van Thomas – is ons ware geluk te vinden bij God. Diegenen wier leven op God gericht is, de zuiveren van hart en de vredebrengers, zijn in hun leven al het meest afgestemd op het uiteindelijke geluk.”
De kern van Thomas’ verhandeling is dat het handelen van de mens gevormd wordt door de genade van God, zo betoogt Ten Klooster. “Door de deugden van geloof, hoop en liefde te geven, verbindt God de mens aan zich. De zeven gaven van de Heilige Geest zijn daar een verdere versterking van. Het is met de door God gegeven deugden en met de gaven van de Geest dat de mens die dingen kan doen die hem of haar naar het ware geluk voeren. En de dingen die de mens kan doen… die zijn het beste beschreven in de zaligsprekingen. Een dergelijk leven is buitengewoon gelukkig en vruchtbaar – ook wanneer het niet zonder moeite is.”

In het juninummer van bisdomblad ‘Op Tocht’ dat deze week verschijnt, vertelt Ten Klooster over de recente apostolische exhortatie ‘Gaudete et Exsultate’ van paus Franciscus, waarin de zaligsprekingen een centrale rol vervullen.